کاربردیسازی الگوی قرآنی کرامت در گونههای رفتار ارتباطی (چکیده)
کاربردی¬سازی مفاهیم اخلاقی قرآن یکی از نیازهای مهم جامعه امروز است که پاسخگویی به آن با¬ توجه به گسترۀ چندتباری این مفاهیم، غالباً نیازمند بهره¬گیری از رویکردهای میان¬رشته¬ای و شیوه¬ها¬یی روشمند است. در همین رابطه در این جستار کوشیده¬ایم تا از طریق رویکرد معناشناسی¬تاریخی و دستاوردهای انسان¬شناسی، کاربردهای ریشه¬واژه «کرم» را در زبان¬های سامی مورد¬واکاوی قراردهیم و با آگاهی از تحول و توسعه معنایی در فضای عصر نزول و نیز به کمک مطالعه معناشناسانه ساختار قرآن و از خلال روابط همنشینی و جانشینی، خوانشی دقیق¬تر از کاربردهای متنوع این ریشه¬¬واژه ارائه نمائیم. همسو با این هدف می¬توان این داده¬ها را در دو گروه مفاهیم و مصادیق دسته¬بندی و سپس از طریق رویکرد تحلیل منطقی مورد تحلیل قرار¬داد. حاصل این کاوش، دست¬یابی به مؤلفه¬¬های سه¬گانه دهش توأم با شرافت ذاتی در یک رفتار ارتباطی خواهد¬بود. مؤلفۀ ارتباط و نسبت داشتن، ضرورت بررسی کرامت را به مثابه یک رفتار ارتباطی و همچنین آگاهی از ویژگی¬های ارکان اصلی یک ارتباط، یعنی فرستنده، گیرنده و پیام را در برقراری یک ارتباط مؤثر آشکار¬می¬سازد. بررسی تحلیل کاربردهای قرآنی ریشه¬واژه کرم، حاکی از ترسیم الگویی عالی در این رابطه است که بر¬پایه ارتباط رب در قالب ربوبیّت و با بیشترین بسامد از یک¬سو و رسولان الهی از سوی دیگر ارائه¬شده¬است. این الگو در دیگر گونه¬های رفتار ارتباطی می¬تواند مورد مداقه قرار¬گیرد و به رضایت¬بخشی و در نتیجه بهبود روابط انسان با خالق، با خود، با دیگران و با محیط¬زیست منجرشود. پرسش¬هایی که پژوهش حاضر از طریق مطالعه¬ای توصیفی- تحلیلی و با هدف کاربردی¬سازی مفهوم قرآنی کرامت درصدد پاسخگویی به آن¬ها است، عبارت¬اند از: 1) طرفین ارتباط (ارتباط¬گر و ارتباط¬گیر) بر مبنای الگوی قرآنی باید دارای چه ویژگی¬هایی باشند؛ 2) دستاوردهای این الگو برای دیگر گونه¬های رفتار¬ ارتباطی چیست؟
کلیدواژه¬ها: کرامت، رب، معناشناسی، انسان¬شناسی، رفتار ارتباطی، پیام، دهش، شرافت، اثربخشی، احترام.