واکاوی کاربردهای هوش مصنوعی در مطالعات قرآنی: فرصت‌ها، چالش‌ها و ملاحظات فقهی اخلاقی

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش و جایگاه هوش مصنوعی در گستره مطالعات قرآنی انجام‌شده‌ است. این مطالعه که با رویکردی توصیفی-تحلیلی صورت گرفته، به واکاوی فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی کاربرد این فناوری نوین در حوزه پژوهش‌های قرآنی می‌پردازد. نتایج حاصل از تحلیل داده‌های گردآوری شده از منابع کتابخانه‌ای و مطالعات پیشین نشان می‌دهد که هوش مصنوعی در زمینه‌هایی همچون تحلیل‌های زبان‌شناختی، استخراج مفاهیم کلیدی و پردازش حجم عظیمی از داده‌های مرتبط با متن قرآن، قابلیت‌های چشمگیری از خود نشان داده‌ است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که بهره‌گیری هوشمندانه از این فناوری می‌تواند افق‌های تازه‌ای را در زمینه کشف روابط بینامتنی، بهبود شیوه‌های آموزشی، حفاظت از میراث مکتوب قرآنی و تسهیل مطالعات تطبیقی بگشاید. با این وجود، چالش‌های اخلاقی و ملاحظات فقهی مهمی نیز در این مسیر وجود دارد که نیازمند تأمل و بررسی عمیق‌تر است. این پژوهش در نهایت به این نتیجه می‌رسد که برای بهره‌مندی مؤثر از ظرفیت‌های هوش مصنوعی در حوزه مطالعات قرآنی، اتخاذ رویکردی متوازن و چندوجهی ضروری است؛ رویکردی که ضمن بهره‌گیری از مزایای فناوری، اصالت و قداست متن مقدس را نیز حفظ کند. در پایان، پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آتی، از جمله انجام مطالعات تجربی و تدوین چارچوب‌های اخلاقی متناسب ارائه‌‌شده ‌است. كلمات كليدي: هوش مصنوعی، مطالعات قرآنی، زبا‌شناسی رایانشی، داده‌کاوی متون دینی، اخلاق فناوری، میراث دیجیتال.