مطالعه انتقادی تصاویر ارائهشده از کیهانِ قرآنی
فهم صحیح و تصویرسازی در متن قرآن، نیازمند بررسی جامع هر آیة مربوط به آن موضوع، با توجه به قرائن و سیاق آیات است؛ چنانکه ارائه تصویر کیهان در قرآن متوقف بر احصاء و درک همة آیات مربوط به کیهان است. این در حالی است که برخی در خصوص تصویر آسمانها و بهطور کلی کیهان، با استفاده از آیاتی محدود بهخوبی نتوانستهاند تصویری جامع ارائه دهند و یا صرفا بخشی از کیهان ترسیمشده در قرآن را نمایش دادهاند. برخی نیز با پیشفرض قرار دادن مسائل تاریخی و فرهنگی زمان نزول، برداشتی سوگیرانه نسبت به کیهان ترسیمشده توسط قرآن، داشتهاند که در این پژوهش به ارزیابی آنها خواهیم پرداخت. قرآن دارای بیش از 300 آیه درباره کیهان است و مطالعة سیستمی و هماهنگ این آیات را میتوان مقدمهای برای ترسیم یک شکل همهجانبه و بدون پیشفرض قرار دادن انواع مسائل تاریخی، فرهنگی و مذهبی دانست. از آنجایی که تا به حال تصویر همه جانبهای از کیهان قرآنی با بررسی تمامی آیات ارائهنشده است؛ همچنین مسئله کیهان ازجمله مسائل مهم تاریخی و علمی همه اعصار بوده است، مطالعة آن ضروری به نظر میرسد. در این پژوهش با هدف نگاهی منتقدانه به تصاویر ارائهشدهی کنونی از کیهان در قرآن، کوشیدهشده است با روش توصیفی-تحلیلی و مطالعة میانرشتهای، نواقص تصاویر قبلی را توضیح دهد و علاوه بر آن تصویر جامعی از کیهان با توجه به هماهنگی همة آیات مربوطه نسبت به یکدیگر ارائه دهد. بر اساس پژوهش انجامشده، کیهان ارائهشده در قرآن تا حد زیادی مستقل از زمان و فرهنگ عصر نزول بوده و دارای ویژگیهایی است که به خودی خود نشان میدهد قرآن در مسئله کیهان وامدار کیهانشناسیهای مطرحشده تا آن زمان نبوده است. کلمات كليدي: کیهانشناسی قرآنی، مطالعه انتقادی، مدل بطلمیوسی، تصویر کیهان در قرآن، قرآن و علم.