روششناسی تفاسیر موضوعی و سبک موضوعی تنزیلی در استخراج علوم انسانی قرآن بنیان
متون دینی بویژه قرآن ظرفیت زیادی برای ساختن مفاهیم مناسب و مورد نیاز برای علوم انسانی دارند. با توجه به نیازهای گوناگون جوامع انسانی و اسلامی، تفسیر موضوعی با هدف کشف نظریه قرآن درباره یک موضوع یا مسئله مورد اهتمام قرار گرفته است. در این سبک تفسیری، مفسر پس از تعیین یک موضوع یا سؤال، به بررسی و جمع آوري آیات قرآن پیرامون آن میپردازد و سپس با ساماندهی آنها بر اساس چینش منطقی، دیدگاه قرآن را گزارش میکند. در این میان انواع مختلفی از تفاسیر موضوعی پا به عرصه پژوهش گذاشتهاند. این تفاسیر که عموما در پی دغدغهها و سوالات افراد و جوامع شکل میگیرند با معرفی روشهایی برای تحقیق در موضوعات مورد نیاز درون قرآنی یا برون قرآنی به پاسخگویی به نیازهای جامعه بشری و تولید و استخراج علوم انسانی قرآن بنیان همت گماشتهاند. از جمله تفاسیر موضوعی نوپدید، سبک تفسیر تنزیلی موضوعی میباشد. در این سبک که چینش آیات در سیر نزول ابتدایی آن مورد پژوهش قرار میگیرد، قرآن به سخن درمیآید و راهحل مشکلات انسان و جامعه را میگوید. فایده تفسیر تنزیلی آشنا شدن با روش مهندسی فرهنگی جامعه توسط خداوند است. این تحقیق کنکاشی در روششناسی این تفاسیر و مقایسه تطبیقی بین آنها و سبک تفسیر تنزیلی موضوعی است که با روش توصیف و تحلیل صورت گرفته است. از مهمترین تفاوتها در این میان میتوان به نگاه سیستمی و فرایندی به مفاهیم و موضوعات در تفسیر موضوعی تنزیلی در مقابل نگاه مکانیکی در سایر سبکهای موضوعی اشاره کرد. كلمات كليدي: علوم انسانی قرآن بنیان، تفسیر موضوعی، روششناسی، موضوعی تنزیلی.