راهکاری جهت ایجاد شبکه معنایی تداعی برای قرآن کریم

مهندسی و ساخت شبکه‌های معنایی یکی از فناوری‏های زیربنایی در حوزه‏های وب معنایی و هوش مصنوعی (خصوصا در زمینه پردازش‏های مرتبط با معانی مانند پردازش زبان‌طبیعی و محاسبات شناختی است). در بسیاری از سامانه‌ها که به نحوی به زبان‌طبیعی مربوط هستند، حداقل در یکی از قسمت‌ها با شبکه‌های معنایی کار می‌کنند. ازاین‌رو تسلط و خبرگی در طراحی، ساخت، مهندسی، نگهداری، تکامل و بهینه‏سازی هستان‏نگارها نقش مهمی در پیشرفت حوزه فناوری هوشمندی در سال‌های اخیر داشته و برای سال‌های پیش‌رو نیز این روند ادامه‏دار خواهد بود. تاکنون فناوری‏های هوشمند زیادی در زمینه‏های مختلف به خدمت گرفته شده‌اند. یکی از این زمینه‏ها، علوم انسانی و اسلامی است. از دیجیتالی‏سازی کتاب‏ها، تا کتابخانه‏های دیجیتال، تا سامانه‏های وب معنایی کمک‏یار پژوهش، تا سامانه‏های هوشمند‌شناختی و تا دیگر افق‏های پیش‌رو، مسیری بالنده برای کاربردهای رایانش و هوش مصنوعی در حوزه علوم انسانی و اسلامی پیموده‌شده‌ است. قرآن کریم به عنوان کتاب مقدس مسلمانان جهان و منبع اصلی دین، تمدن و فرهنگ اسلامی، همیشه یکی از منابع اصلی در علوم انسانی و اسلامی (و البته کاربردهای خدمات اجتماعی-مذهبی در جوامع مسلمان) بوده‌ است. ترجمه قرآن، یکی از نیازهای اولیه (و البته اصلی) برای جوامع مسلمان بوده‌ است. در پژوهش پیش‌‌رو برای ساخت شبکه معنایی از چندین فناوری ازجمله هستان نگار، تعبیه کلمه، هم‌وقوعی و ریشه‌یابی عربی به صورت ترکیبی استفاده شده‌ است. در نهایت این پژوهش پس از ساخت شبکه معنایی، با استفاده از خوشه‌بندی چندین قاب معنایی را می‌سازد. این قاب‌های معنایی با نام قاب͏های تداعی یاد می‌شوند. برای ارزیابی روش پیشنهادی از پرسشنامه استفاده شد. در این پرسشنامه 1295 نفر به صورت داوطلبانه شرکت کردند. از هر داوطلب مجموعا 6 سوال پرسیده شد. در نهایت معیار دقت 69.47 درصد و معیار اختصاص 85.35 درصد بود. كلمات كليدي: قرآن کریم، هستان‏نگار، تعبیه کلمه، هم‌وقوعی, قاب معنایی، تداعی.