حکمت علمی سوگند به واژگان حاکی از اوقات در قرآن کریم (چکیده)

قرآنکریم علاوه‌ بر معنا و محتوایش، تمام الفاظ آن از نظر چینش کلمات، وحیانی است. این کتاب آسمانی خودش را کتاب حکیم معرفی¬نموده‌است؛ لذا می‌توان¬گفت چینش واژگان بهکاررفته در قرآنکریم نیز حکیمانه است. پیرامون حکمت سوگند‌های قرآنی چند وجه وجود¬دارد: 1) برای بیان عظمت و بزرگی پدیده‌های شگرف؛ 2) جلب¬ توجه بشر به کشف حقایق این امور؛ 3) زمینه¬ساز تصوّر و تصدیق بهتر جواب قسم و تأکید آن. بر این اساس، کاربرد واژگان اوقات و زمان که در آیات قرآنکریم به آن سوگند¬یاد¬شده¬‌است، قطعاً از روی حکمت و درصدد بیان غرضی است. اوقات، نقش مهمی در زندگی روزمره، امور اجتماعی، عبادی انسان دارد بهطوری که واژگان و معارف مربوط به اوقات در قرآن ذکرشده و در برخی آیات به آن سوگندیاد¬شدهاست. با توسعه و رشد دانش بشری در قرون اخیر، حقایق قرآن از روشنی و شفافیت بیشتری برخوردار¬شده‌است. رهیافت این توجه به علوم و حقایق می‌تواند موجبات کشف حکمت یا غرض سوگند به واژگان اوقات را از بُعد علمی فراهم¬کند. پرسش اصلی این پژوهش این است که حکمت یا غرض علمی سوگند به واژه‌های حاکی از اوقات در قرآن چیست؟ هدف مقاله حاضر نیز بهدست¬آوردن حکمت و اشارت‌های علمی آن است. به¬¬این¬منظور، واژگان عربی اوقات و آیاتی از قرآن که بدان سوگندیاد¬شده¬‌است، مورد شناسایی قرارگرفت. این موارد عبارت¬اند از: عصر، شفق، لیل اذا یغشی، لیل اذا یغشاها، لیل اذا سجی، لیل و ما وسق، لیل اذا یسر، لیل اذا ادبر، لیل اذا عسعس، فجر، صبح اذا تنفّس، صبح اذا اسفر، ضحی، نهار اذا تجلی، نهار اذا جلاها، لیال عشر، شفع و وتر، قمر اذا اتسق. در ادامه این واژگان با استفاده از لغت‌نامه‌ها، فرهنگ‌ها و دیگر منابع علمی مفهوم‌شناسی¬شدند. آن¬گاه مطالب علمی مرتبط با این آیات از منابع تفسیری استخراج و مورد تحلیل قرار¬گرفته و وجه هدایتی و حکمت علمی مرتبط با آن بیان¬گردید.

کلیدواژهها: حکمت علمی، سوگند، اوقات، قرآن.