تحلیل جامعهشناختی زمینهها و موانع گسترش عقلانیت از دیدگاه قرآن کریم
گسترش عقلانیت فردی و اجتماعی به معنای توسعه و تقویت تواناییهای عقلانی در مواجه فعالانه و مؤثر با چالشهای جامعه است که اهمیت ویژهای در شکلگیری یک جامعه مطلوب و پیشرفته دارد. این مقاله با هدف بررسی عوامل و موانع گسترش عقلانیت از منظر قرآن کریم و با روش تحلیل محتوای کیفی به مطالعه آیات مرتبط با موضوع پرداخته است. بر این اساس زمینههای مثبت برای توسعه عقلانیت عبارتاند از: اهمیتدادن به گسترش تفکر سالم، توجه به سنتهای الهی، پیروی از علم و دلایل روشن، تأکید بر انتخاب و اختیار، تأکید بر رشد علمی و توجه به نقش عالمان و موانع نیز عبارتاند از: غفلت از انحراف نخبگان و عالمان فاسد، توجیه و تکرار خطاها، تقلید و تعصب به شیوههای گذشتگان، بدعت و غلو در دین، بیتوجهی به نقصان علم بشری و آمیختن حق و باطل که متناسب با چارچوب مفهومی جامعهشناختی برای نقش هرکدام تحلیلی ارائهشده است. كلمات كليدي: قرآن کریم، عقلانیت فردی، عقلانیت اجتماعی، جامعه مطلوب، هنجارهای اجتماعی.