تحلیلی بر سبک زندگی مبتنی بر مولفههای تمدنساز (بررسی موردی: سوره مبارکه حدید)
تمدن تشکل هماهنگ انسانها در حیات معقول ضمن رابطه عادلانه و اشتراک افراد و گروههای جامعه در جهت اهداف مادی و معنوی انسانها در همه ابعاد است. مفهوم تمدن نوین از دیدگاه مکاتب بشری، مولفههای مختلفی دارد. این امر از منظر ادیان الهی نیز معیارهای عملیاتی متفاوتی میپذیرد. تمدن نوین جهانی که نتیجه آن، مدرنیته و پیشرفتهای علم و تکنولوژی است، حاصل تلاشهای سیصد ساله مغرب زمین است. این در حالی است که مسلمانان قرنها قبل(قرون8 -13) تمدن بزرگ اسلامی را به ظهور رسانده و عملیاتی کردند. قرآن با نگاهی نو به خلقت و طبیعت و تشویق بشر به بررسی خلقت و جهان هستی، «با بیان تسخیر طبیعت از سوی خداوند برای بهرهبرداری انسان آن را آیه و نشانهای برای اهل تفکر و تذکر و صاحبان عقل میداند»، یک نگاه جدیدی به بشر عطا کرد که توانست تحول علمی را حاکم کند. این نگاه توانست فرهنگسازی کند و فرهنگی بیافریند که بشر در سایه آن به دستاوردهایی بزرگ نایل آید. تجربه موفق تمدنسازی مسلمانان، امکان تکرار و بازگشت در دوران مدرن را نیز دارد. بدینسان که با بهرهگیری از شاخصههای تمدنساز قرآنی در آن دوره و بازیابی و به روزرسانی بسیاری از آن شاخصهها برای دوران معاصر، تمدن نوین اسلامی پایهریزی شود و از طریق آن، شیوههای زندگی بشر معاصر ارتقا داده شود. شیوههای زندگی در مطالعات اجتماعی به «سبک زندگی» تعبیر شده است. سبک زندگی نمایانگر بخش عملی زندگی و ناشی از انتخاب انسان است. سبک زندگی مولفههای خاصی دارد که اگر مورد قبول اسلام و برگرفته از قرآن و اهل بیت (علیهمالسلام) باشد، در اصطلاح «سبک زندگی اسلامی» نامیده میشود. بر این پایه سخن اصلی این است که جامعه چه معیارهایی باید داشتهباشد تا بتواند سبک زندگی اسلامی را برگزیند و درعینحال تمدن اسلامی قدیم را برای زندگی بشر همسو با پیشرفتهای علمی بازیابی نماید . خالق انسان قرآن را کتاب همه زمانها و کلید و راهگشای بشر قرار داده و با قوه عقل که در وجود بشر به ودیعه گذاشته، انسان را به تفکر و تدبر در قرآن فرا میخواند. بر این اساس، میتوان از رهگذر تدبر در آیات الهی مولفههای تمدن اسلامی را بازیابی و با محور قرار دادن آنها به تبیین شاخصههای سبک زندگی در دنیای مدرن پرداخت. با عنایت به اینکه سوره حدید ازجمله سورههایی است که حاوی نکات دقیقی پیرامون سبک زندگی است، پژوهش حاضر با روش تحلیلی-توصیفی به واکاوی مولفههای تمدنساز جهت تحلیل آیات مرتبط با سبک زندگی در این سوره پرداخته است. یافتههای این پژوهش از وجود مولفههایی چون ایمان و اندیشه توحیدی، عدالت اقتصادی، عقلانیت و خردورزی، تلاش و مدیریت جهادی، علم و حکمت و ... در ارتباط تنگاتنگ با اصول عملی سبک زندگی در حیطههای فردی، خانوادگی و اجتماعی حکایت میکند. كلمات كليدي: قرآن، تدبر در قرآن، مولفههای تمدنساز، سبک زندگی، سوره حدید.