تبیین «ایده علوم انسانی قرآنبنیان» در چهارچوب «روش‌شناسی برنامه‌‌‌های پژوهش علمی» لاکاتوش

از شبکه نخبگان و قرآن‌کاوی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

در پی مواجهه جهان اسلام با علم و به‌خصوص علوم انسانی مدرن غربی، جریانی پدید آمد که با عناوین مختلفی از جمله علم دینی به معنای عام، یا علوم انسانی اسلامی به معنای خاص از آن یاد می‌‌‌شود. رهبر معظم انقلاب در سال 1388 در دیدار بانوان قرآنپژوه به این نکته اشاره کردند که «باید مبانی علوم انسانی را در قرآن کریم پیدا کرد و اگر این کار انجام شد، صاحب‌‌‌نظران علوم مختلف انسانی می‌‌‌توانند بر این پایه و اساس، بناهای رفیعی را بنا کنند.» این عبارت موجب پدیدآمدن جریانی با عنوان علوم انسانی قرآنبنیان گردید و همایش‌‌‌ها، نشریه‌‌‌ها، کتب و مقالاتی پدید آمد که عنوان «قرآن بنیان را با خود به همراه داشتند. جریان علوم انسانی قرآن بنیان البته با نقدهایی نیز روبرو شده‌ است. در این مقاله در چارچوب «روش‌شناسی برنامه‌‌‌های پژوهش علمی» که توسط لاکاتوش ارائه گردید، معنای قابل‌قبولی از «ایده علوم انسانی قرآن بنیان» ارائه و لوازم آن بیان و ظرفیت‌‌‌های جدیدی که این ایده می‌‌‌تواند به همراه داشته‌باشد آشکار می‌‌‌شود و در پایان نشان داده می‌‌‌شود که نقدهای وارد شده به «جریان علوم انسانی قرآن بنیان» ناشی از بی‌‌‌توجهی به لوازم «روش‌‌‌شناسی برنامه‌‌‌های پژوهش علمی» است. كلمات كليدي: علوم انسانی اسلامی، علوم انسانی قرآن بنیان، روش‌‌‌شناسی برنامه‌‌‌های پژوهش علمی، لاکاتوش.