تبین وجه اعجاز قرآن کریم در مکاتب اسلام (چکیده)
چکیده
قرآن کریم که دربردارنده محتوای رسالت پیامبر اکرم ص است، گواه صدق نبوت ایشان نیز است و دلیل و مدعا در این باره یکی است. خداوند در آیات قرآن کریم این کتاب آسمانی را فرقان، موعظه، برهان و نور مبین، تبیاناً لکل شیء و هدایت، شفاء و ذکر حکیم معرفی میکند که تمامی آنها نشان دهنده ویژگیهای ناظر به بعد معنایی قرآن است. در مکتب اهل بیت علیهم السلام نیز معارف بلند قرآن کریم، شگفتیهای معنوی و وجوه حکمی آن به عنوان وجه اصلی اعجاز این کتاب قلمداد شده است و البته وجه اعجاز بلاغی قرآن نیز به عنوان یکی از وجوه اعجاز قرآن معتبر دانسته شده است. در صدر اسلام دور داشتن اهل بیت علیهم السلام از جامعه اسلامی و ایجاد مانع در تمسک به ایشان در تفسیر قرآن و ضرورت بر پاساختن یک مکتب فکری و فرهنگی برای مستحکم کردن پایههای حکومت، حاکمان وقت را بر آن داشت تا ناگزیر به احیای تنها داشته فرهنگی عرب یعنی شعر و ادب جاهلی روی آورند و بهره گیری از ادبیات و لغت را در تفسیر قرآن به عنوان یک مشی اساسی بشناسانند. این جریان ظاهرگرایانه فکری، بر مساله وجوه اعجاز قرآن نیز تاثیر گذار بود و سبب شد تا اعجاز بلاغی قرآن به عنوان مهمترین وجه اعجازی آن معرفی گردد. دامنه این رویکرد به مساله وجوه اعجاز قرآن کریم در آثار کهن محدود نگردیده و این رویکرد تا قرنهای متمادی و تا روزگار معاصر نیز یک دیدگاه غالب در کتابهایی است که پیرامون اعجاز قرآن کریم نگاشته شدهاند. رویکرد ظاهرگرایانه مکتب خلفا باعث توجه به الفاظ و دور ماندن از حقایق قرآن کریم گردیده و همچنین مغایر با جهانشمول بودن قرآن کریم است.