گرامرهای محاسباتی و تفکیک خلق از امر

إِنَّ رَبَّكُمُ ٱللَّهُ ٱلَّذِى خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضَ فِى سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ ٱسْتَوَىٰ عَلَى ٱلْعَرْشِ يُغْشِى ٱلَّيْلَ ٱلنَّهَارَ يَطْلُبُهُۥ حَثِيثًا وَٱلشَّمْسَ وَٱلْقَمَرَ وَٱلنُّجُومَ مُسَخَّرَٰتٍۭ بِأَمْرِهِۦٓ أَلَا لَهُ ٱلْخَلْقُ وَٱلْأَمْرُ تَبَارَكَ ٱللَّهُ رَبُّ ٱلْعَٰلَمِينَ

پروردگار شما، خداوندی است که آسمانها و زمین را در شش روز [= شش دوران‌] آفرید؛ سپس به تدبیر جهان هستی پرداخت؛ با (پرده تاریک) شب، روز را می پوشاند؛ و شب به دنبال روز، به سرعت در حرکت است؛ و خورشید و ماه و ستارگان را آفرید، که مسخّر فرمان او هستند. آگاه باشید که آفرینش و تدبیر (جهان)، از آن او (و به فرمان او) ست! پر برکت (و زوال‌ناپذیر) است خداوندی که پروردگار جهانیان است!

آیه 54 سوره اعراف

عبارت محوری

أَلَا لَهُ ٱلْخَلْقُ وَٱلْأَمْرُ

بیان مطلب علمی

در علوم کنترل، سایبرنتیک و محاسبات، مفهومی بسیار کاربردی برای مدلسازی سیستم ها از منظر زایشی وجود دارد که به آن "گرامر" گفته می شود. گرامرهای محاسباتی به ما اجازه می دهد که فرآیند ایجاد یا زایش یک سیستم از نمادها و معانی را به نحوی نظام مند و مبتنی بر ایجاد ساختارها و ساختمانها، تعریف نماییم. در حدود 50 سال گذشته، مفید بودن، کاربردی بودن، منطبق بودن و بهینه بودن این منظر محاسباتی برای بسیاری از زمینه های کاربردی تحلیل، طراحی، ایجاد و تولید سیستم های پیچیده نشان داده شده است. بسیار جالب است که خداوند متعال در قرآن، میان امر و خلق، تفکیک قائل شده اند. از منظر فلسفه محاسبات، می توان نشان داد که تفکیک میان خلق و امر، مهمترین مبنای نظری-فلسفی برای دست یابی به منظر "گرامرهای زایشی" است. از این رو می توان قرآن کریم را مشتمل بر امهات ایده محاسباتی "گرامرهای زایشی" دانست والله اعلم.