مصادیق زیستی دابه

إِنَّ فِى خَلْقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضِ وَٱخْتِلَٰفِ ٱلَّيْلِ وَٱلنَّهَارِ وَٱلْفُلْكِ ٱلَّتِى تَجْرِى فِى ٱلْبَحْرِ بِمَا يَنفَعُ ٱلنَّاسَ وَمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مِن مَّآءٍ فَأَحْيَا بِهِ ٱلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِيهَا مِن كُلِّ دَآبَّةٍ وَتَصْرِيفِ ٱلرِّيَٰحِ وَٱلسَّحَابِ ٱلْمُسَخَّرِ بَيْنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلْأَرْضِ لَءَايَٰتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ

در آفرینش آسمانها و زمین، و آمد و شد شب و روز، و کشتیهایی که در دریا به سود مردم در حرکتند، و آبی که خداوند از آسمان نازل کرده، و با آن، زمین را پس از مرگ، زنده نموده، و انواع جنبندگان را در آن گسترده، و (همچنین) در تغییر مسیر بادها و ابرهایی که میان زمین و آسمان مسخرند، نشانه‌هایی است (از ذات پاک خدا و یگانگی او) برای مردمی که عقل دارند و می‌اندیشند!

آیه 164 سوره بقره

عبارت محوری

بَثَّ فِيهَا مِنْ كُلِّ دَابَّةٍ

بیان مطلب علمی

1- حیوانات

2- انسان

3- جنبندگان کوچک، مانند مار و موش و خرگوش و غیره

4- جنبندگان جاندار. در این صورت ممکن است بتواند بر مصادیقی مانند حشرات، باکتری ها، تک سلولی ها، سلول های ایمنی و ... هم اطلاق شود. والله اعلم.

5- برخی از شیاطین: زیرا اهل لغت، واژه شیطان را اینگونه معنا کرده اند: کل متمرد عات من الجن و الانس و الدابه.

6- مثلا آیا ویروس کرونا می تواند مصداقی برای واژه های "دابه" یا "شیطان زیستی" باشد؟
مهمترین مولفه معنایی دابه، ظاهرا "جنبش و حرکت" است. ویروس ها از جهات مختلف دارای جنبش و حرکت هستند. مثلا پروتئین های سطح آنها و درون آنها، دارای جنبش های مختلف طبیعی هستند.
مهمترین مولفه های معنایی واژه شیطان، "تمرد و سرکشی" است: چه انسان باشد، چه حیوان باشد، چه جن باشد و چه "دابه" باشد (طبق کتابهای لغت عرب قدیم مانند کتاب العین و لسان العرب و جمهره اللغه و ...). ویروس ها هم مضرند و در برابر نظم سلامتی بدن انسان، سرکش و متمرد و گستاخ اند. لذا می توانند مصداقی از "شیطان زیستی" باشند. پیشتر هم برخی از مفسرین و محققان تفسیری مانند شهید دکتر پاکنژاد، میکروب ها را از مصادیق عام برای معنای عام کلمه شیاطین در برخی احادیث دانسته بودند. والله اعلم.

7- مطلق جنبنده و متحرک. مانند زمین، اجرام سماوی، شهابسنگ ها و ... .