فرو رفتن آب در زمین
عبارت محوری
مَاؤُكُمْ غَوْرًا
بیان مطلب علمی
مطلب زیر به نقل از سرویس علم و فناوری خبرگزاری ایسناست و نشان می دهد که یکی از نعمتهای مهم خداوند برای زمین، چرخه آب (از نظر فرورفتن و بازگشتن به سطح) است و مثلا برای مریخ، آب آن ممکن است چنان فرورفته باشد که اکنون به سیاره ای خشک در سطح خود تبدیل شده است:
"امروز وقتی به مریخ نگاه می‌کنید یک گوی خشک و غبارآلود با جو نازک، باد زیاد و تاریخی مرموز را مشاهده می‌کنید. البته مریخ همیشه چنین نبوده و طی دهه گذشته دانشمندان شواهد زیادی ارائه کرده‌اند که نشان می‌دهد مریخ زمانی بسیار بسیار مرطوب بوده است. در حقیقت، اعتقاد بر این است که مریخ زمانی کاملا با آب پوشانده شده بود و امروز که آب موجود در مریخ مشاهده نمی‌شود باید اتفاقی برای آن رخ داده باشد.
به نقل از نیوز، بر اساس نتایج تحقیقات جدید ناسا، این نظریه حاکم که بیان می‌کند، میدان مغناطیسی ضعیف مریخ اجازه می‌دهد باد خورشیدی، جو و آب مریخ را به‌آرامی ازبین ببرد ممکن است دقیق نباشد. در حقیقت، بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده در مدت زمان طولانی و جمع‌آوری داده‌های PDS ناسا یا سیستم داده‌های سیاره‌ای، به‌نظر می‌رسد که اکثر آبهای مریخ هرگز به‌هیچ‌وجه در این سیاره باقی نمانده‌اند.
یک گروه تحقیقاتی از چندین موسسه، ناسا و آزمایشگاه پیشرانه جت از داده‌های موجود برای محاسبه از دست دادن آب مریخ استفاده کردند. آنچه دریافتند این بود که این تصور که آب مریخ به‌راحتی از بین رفته است، با داده‌های جمع‌آوری شده مطابقت ندارد و باید علت دیگری در مورد این‌که چرا سطح مریخ مانند گذشته با آب پوشیده نشده است، وجود داشته باشد.
دکتر اوا شلر، محقق اصلی این تحقیق اظهار کرد: «فرار جو به طور کامل داده‌هایی موجود در مورد آب مریخ را توضیح نمی‌دهد.» پس آب کجا رفته است؟ خوب، اگر نتایج تحقیقات محققان صحیح باشد، آب در واقع جایی نرفته بلکه به‌سادگی تغییر کرده است.
یکی از موارد ارائه شده در این مورد، وجود دوتریم، نسخه‌ای از هیدروژن (همان هیدروژن سنگین) است که علاوه بر پروتون دارای نوترون نیز هست. نسبت هیدروژن منظم دوتریم می‌تواند سرنخی از میزان هیدروژن موجود در اتمسفر و از بین‌رفتن آن ارائه دهد. دوتریم سنگین‌تر از نوع متداول هیدروژن است و به همین دلیل در برابر هیدروژن معمولی که در فضا از بین می‌رود مقدار بیشتری از آن باقی خواهد ماند.
اما بر اساس سطح هیدروژن در مریخ، به نظر نمی‌رسد چنین موردی رخ دهد، به این معنی که هیدروژن (و آبی که هیدروژن زیادی را در خود نگه داشته است) تحت تاثیر نیروی دیگری قرار گرفته است. محققان می‌گویند: احتمالا درصد زیادی از هیدروژن در مواد معدنی محبوس شده است که اکنون پوسته سیاره را تشکیل داده‌اند و از آنجا که مریخ مانند زمین پوسته خود را بازیافت نمی‌کند، بنابراین هیدروژن هیچ وسیله طبیعی برای فرار ندارد.
ناسا توضیح می‌دهد: وقتی آب با سنگ با یکدیگر فعل و انفعال داشته باشند، فرسایش شیمیایی، رس و سایر مواد معدنی آبدار که حاوی آب به‌عنوان بخشی از ساختار معدنی خود هستند را شکل می‌دهد. این روند در زمین و مریخ اتفاق می‌افتد اما در زمین، پوسته قدیمی به طور مداوم در گوشته ذوب می‌شود و در مرز صفحات پوسته جدیدی ایجاد می‌کند و آب و سایر مولکول‌ها از طریق آتشفشان به جو باز می‌گردند. بااین‌وجود، مریخ هیچ صفحه تکتونیکی ندارد، بنابراین خشک شدن سطح آن دائمی است. به همین دلیل مریخ ممکن است هنوز اکثر هیدروژن موجود در آب را در خود پنهان کرده باشد، اما این آب به‌تدریج کاملا به چیز دیگری تبدیل شده است."[۱]
البته پژوهش های دیگری نشان می دهد که در برخی نواحی مریخ، در عمق چند کیلومتری آن، دریاچه هایی از آب مایع وجود دارد.
پژوهشگران می گویند حداقل ۳۰ درصد از آبی که از ابتدا در مریخ وجود داشت هم اکنون به شکل منابع زیرزمینی درآمده است. آنان معتقدند این منابع به شکل یخ، مایعات و بخار موجود است و البته برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه باید بررسی های بیشتری انجام شود.[۲]
به هر حال، چه از طریق فرورفتن و واکنش تدریجی با مواد سنگ و خاک و چه از طریق فرورفتن و تشکیل دریاچه هایی در عمق چندکیلومتری، در هر دو صورت، مریخ را می توان به عنوان نمونه ای از فرورفتن آب و سپس خشک شدن سطح به شمار آورد، البته طبق این نظریه دانشمندان نجوم. والله اعلم.