نام ذوالقرنین
عبارت محوری
ذی القرنین
بیان مطلب علمی
اسکندر یک واژه یونانی است که معادل اروپایی قدیم آن، alisaunder است. اگر این فرم را یک صورت تحریف نشده از واژه اصلی هند و اروپایی بدانیم، در این صورت می توان آن را از دو جزء "ali" و saunder تشکیل شده دانست.
واژه ali در زبانهای قدیم اوراسیایی به معنای ارتفاع و بلندی و عالی بودن بوده است. چون زبانهای اروپای قدیم، از خانواده زبانهای هند و اروپایی هستند و چون زبانهای هند و اروپایی، ریشه اوراسیایی دارند، لذا می توان واژه ali در alisaunder را همان واژه "عالی" در برخی زبانهای اوراسیایی قدیم دانست. از این رو معنای لغوی اسکندر می شود: محافظ بلندی، محافظ کوهستان. این معنا با معنای ذوالقرنین دارای تناسب است: چون قرن به معنای بلندی هم هست.
البته اصلا منظور ما اسکندر مقدونی نیست. همان طور که همه نادرها، نادر افشار نبوده اند.
نظریه این می شود که "عالی زاندر" یک نام قدیم اوراسیایی به معنای ذوالقرنین بوده است که بعدها، یکی از مادران و پدران مقدونیه ای بر روی فرزند پسرشان آن را گذاشتند و اسکندر مقدونی شد.
پس نام اسکندر یا عالی زاندر یک نام متقدم بوده[۱] و به قبل از پادشاه مقدونی بر می گشته و معنای تحت اللفظی آن هم با معنای تحت اللفظی ذوالقرنین دارای قرابت است.
ابن کثیر در البدایه و النهایه روایتی را نقل کرده است که اسکندر دو نفر بودند و اسکندر اول انسان مومن و معتقدی بوده است و اسکندر دوم کسی بوده که کشور گشایی داشته است.
علامه حسن زاده آملی، اسکندر ذوالقرنین را غیر از اسکندر شاگرد ارسطو و مربوط به قرون پیش از او می داند[۲] :
"مستفاد از تاريخ اين است كه اسكندر ارسطو غير از اسكندر ذوالقرنين است و ذوالقرنين اقدم از وى بوده است به روزگار دراز. هروى در بحر الجواهر گويد: اعلم ان الاسكندر اثنان الاول هو ذوالقرنين اسكندر بن سلوكوس الرومى الذى جال الارض و بلغ الظلمات و مغرب الشمس و مطلعها و سد يأجوج و مأجوج كما اخبر الله تعالى عنه. و الثانى الاسكندر بن دارا بن بهمن الرومى شبهوه بالا- سكندر الاول لانه ذهب الى الصين و مغرب و مات و هو ابن اثنين و ثلاثين سنة و سبعة اشهر و كان على مذهب استاذه ارسطو و اسطوزره فكان عاملا برأيه و انقاد له ملوك الترك و الروم و الهند. و بين الاول و الثانى دهر طويل كذا فى آثار البلاد".
اکنون هم در زبان ترکی نام هایی مانند قوچ علی وجود دارد که نشان ریشه اوراسیایی واژه علی و عالی در ترکی می تواند باشد.
تا بدینجای کار معلوم شد که واژه علی، یک واژه بین المللی قدیم است.
حدیثی داریم که امام علی علیه السلام، خود را ذوالقرنین امت پیامبر (ص) می دانند. آیا این تناسب، در اسم هم بوده است و آیا نام ذوالقرنین، در صورت اوراسیایی خود، واجد کلمات عالی یا علی بوده است؟ والله اعلم.
هم اکنون بلندترین قله آلاسکا، نامش دنالی denali است که می توان آن را دگرشکلی از "قله عالی" یا "کوه علی" دانست. در آلاسکا رسم است که نام افراد را بر قله ها گذاشته باشند. مثلا قله الیاس مقدس و ... هم در آلاسکا وجود دارد.
به هر سوی، انتخاب واژگان در قرآن کریم از چنان اتقانی برخوردار است که می توان ادعای اعجاز واژگانی برای قرآن کریم داشت والله اعلم.