قرآن و متنشناسی رویکرد اعجاز متن (چکیده)
تردیدی¬نیست که تمام پژوهشهای متنشناختی در فرهنگ اسلامی در پرتو متن قرآن شکل¬¬رفته¬است. تلاش بلاغتدانان، ادیبان، ناقدان و شعرشناسان در راستای فهم و درک از قرآن و پژوهشهای اعجاز توسط بلاغتدانان و متکلمان همگی در حوزه متن قرآن شکل-گرفتهاست. قرآن¬کریم به مثابه یک متن و بهطور خاص متن ادبی، ظرفیت بالایی در شکلگیری پژوهشهای متنمحور در جهان اسلام داشتهاست و این امر همواره برای پژوهشگران مسئله¬آفرین بوده¬¬است. بدین¬معنا که هر یک از پژوهشگران به¬ویژه متنشناسان و کسانی که به حوزه تحلیل متن علاقمند بوده و هستند، به قرآن به عنوان متن توجه ویژه نشان¬دادهاند. پیشفرض این رویکرد به متن قرآن بر این اصل مبتنی¬است که قرآن دارای ویژگیهای یک متن است. بنابراین، بایستهاست تکلیف این موضوع، یعنی متنبودن قرآن روشن¬شود. پرسش¬های اصلی تحقیق حاضر عبارت¬اند از: آیا معیارهای متنبودگی را در قرآن میتوان یافت؟ آیا بنا بر نظر متنشناسان، متن قرآن بهعنوان یک رخداد کلامی- ارتباطی با ویژگیهایی مثل انسجام، پیوستگی، تناسب، قصد، پذیرش و مقبولیت، بافت و بینامتنیت در ارتباط است و آیا این معیارها با متن قرآن سازگار¬ است؟ رهیافت مقاله به اعجاز، رویکرد متنشناسانه است. بدین¬معنا که متن قرآن یک متن¬ویژه با سازوکارهای خاص خود است که درک بی¬بدیل بودن آن در سنّت زبانشناختی عرب تنها از راه مطالعه متنشناختی آن ممکن¬است.
کلیدواژهها: قرآن، متن، اعجاز، متن بودگی.