اعجاز انشای آیات سجدهدار قرآن حکیم
چکیده
قرآن مجید، با ظاهری زیبا و باشکوه و نهانی بیکران و ژرف، از آغاز نزول تاکنون، همواره تجلّیگاه نابترین و لطیفترین معارف الاهی بودهاست. قرآن کریم، دارای معانی و معارفی است که در طول قرنها، اندیشمندان و متفکرانِ دینباور و حقّپویانِ خدامحور را تا رفیعترین قلّههای رستگاری پشتیبانی کرده و میکند. قرآن مبین، محتوایش فوقالعاده و خارقالعاده است و لوحی محفوظ و غیرمادی و معنوی بوده و نسخهای از جهان هستی میباشد. قرآن عظیم، متعلّق به تمام دورهها و معجزهای جاویدان بوده و وجوه مختلفی را در برمیگیرد که به فراخور زمان و دانش بشر، اعجاز و جنبههای گوناگون آن نمایان میشود. خداوند متعال در قرآن حکیم، علاوه بر معارف عمیق اخلاقی و انسانی، با حروف و اعداد و ترتیب آیات و سورهها، حقایق و اعجاز بیکرانی را ثبت کردهاست. ترتیب قرارگیری آیات و سورهها بدون شک «توقیفی» است و از نظمِ شگفتانگیز و معجزهی الاهی برخوردار است و هر انسان اهلِ فکری را به تأمّل و تدبّر دعوت میکند. اهلِ معرفت، «سجده» را اشاره به توحید ذات میدانند. در چهارده سورهی قرآن مجید، پانزده آیه وجود دارد که به آنها، «آیات سجدهدار» میگویند. چهار آیه از این آیات پانزدهگانه، سجدهی واجب دارند که هنگام خواندن یا شنیدن، باید سجده کرد و در یازده مورد دیگر سجده مستحب است. شمارهی سوره و آیه و جایگاه قرارگیری این آیات در رابطه با اعجاز انشای هندسی و ساختمانی و)سبعاًمنالمثانی (میباشد و شواهد و نشانهها و روابط عددی بسیاری با هفده رکعت نمازهای واجب و سیوچهار رکعت نمازهای نافله دارد..
واژههای کلیدی
- سجده، آیات سجدهدار، سبعاًمنالمثانی، اعجاز لفظی و ساختمانی، شمارهی آیات و سورهها، هفت، هفده، نوزده.
مقدمه
اوّلين کلمه از تکرارهاي مختلف از ريشه «سجد» در قرآن حکيم در آيهي 34 سوره بقره آمده و دو مرتبه تکرار شدهاست و نشاني از 34 سجده واجب در 17 رکعت نمازهاي واجب روزانه دارد [۱]. از ديدگاه اسلام «سجده» براى خداوند از مهمترين عبادتها است و انسان در حال سجده از هر حال ديگر به خدا نزديکتر است. پيشوايان بزرگ به خصوص رسول خدا، صلىالله عليه و آله و سلّم، و اهلبيت، عليهمالسلام، سجدههاى طولانى داشتند. سجدههاى طولانى براى خداوند، روح و جان انسان را پرورش مىدهد و بارزترين نشانههاى عبوديت و نهايت خضوع و خشوع در پيشگاه پروردگار جهانيان است. به همين دليل در هر رکعت نماز دستور به دو سجده داده شدهاست، و سجده شکر و سجدههاى واجب و مستحب تلاوت قرآن مجيد نيز از بارزترين مصاديق سجده است. انسان در حال سجده همه چيز، جز خدا را فراموش مىکند، و خود را به او بسيار نزديک مىبيند. در برخي از آيات، قرآن کريم به سجدهکردن تمامي موجودات داراي شعور و درک و عقل اشاره شده و درجه و رتبهي انسان را بالاترين رتبه در ميان موجودات معرفي کردهاست. برخي ديگر از آيات، بر سجدهکردن جنبندگان و حتّا اجسام و اشياي عالم دلالت دارند که آدمي را به تفکّر و انديشه دربارهي چگونگي سجدهکردن اين موجودات واميدارد. آياتي که دربارهي سجدهکردن نازل شدهاست را ميتوان به چند گروه تقسيم کرد: آياتي که بر سجدهکردن عقلا اشاره کردهاست، آياتي که جنبندگان و اشيا را داخل نمودهاست، و آياتي که به سجدهي درختان و گياهان و ماه و خورشيد و درياها اشاره کردهاست. نسبت اين آيات با هم، عموم و خصوص است و هيچ تعارضي با هم ندارند و در شرايط متفاوت براي بيان مفاهيم متفاوت نازل شدهاند. در اين آيات، سجده معناي عامي دارد و معناي لفظي به معناي خضوع و خشوع در برابر خداوند است، لذا تمامي موجودات و ذرّات از آن جايي که داراي شعور هستند و کاملاً مطيع خداوند ميباشند و در برابر قدرت و علم و ارادهي الاهي خضوع و خشوع دارند، در حقيقت بر خداوند سجده ميکنند. هر موجود و ذرّهاي در اين عالم با توجّه به رتبهي وجودي خود، علم و شعور دارد و به همان اندازه خداوند را سجده ميکند و در برابر او خاضع و خاشع است. علم و شعور در تمامي موجودات عالم جاري و ساري است ولي انسانهاي عادي از درک آن عاجز هستند [2]. حضرت امامخميني، قدسسرّه، در کتاب آدابالصلوة ميگويند: بدان كه اهل معرفت قيام را اشاره به توحيد افعال دانند؛ چنانچه ركوع را به توحيد صفات دانند؛ و سجود را به توحيد ذات اشاره دانند [3].
تعريف سجده
سجده در لغت به معناي نهايت تذلّل و خوارشدن و فروتني و افتادگي در برابر خداوند متعال آمدهاست [4]. در اصطلاح فقهي، گذاشتن پيشاني بر زمين را سجده ميگويند [5]. پيامبر اکرم، صلّيالله عليه و آله و سلّم، ميفرمايند: «بنده به چيزي بافضيلتتر از سجدهي پنهاني، به خداوند نزديک نشدهاست» و نيز فرمودهاند: در سجده بسيار دعا کنيد [6]. با سجده بر خداوند متعال، مقام انسان يک درجه بالاتر رفته و گناهي از گناهان وي از بين ميرود [7]. به اجماع تمام علما و فقها سجده در برخياز موارد واجب است؛ چرا که خداي متعال ميفرمايد: «اي کساني که ايمان آوردهايد! رکوع کنيد و سجده به جا آوريد!»[8]. انسان با سجده، خود را همرنگ با هستى مىکند: «هر آنچه در آسمانها و زمين است، از فرشتگان و ديگر موجودات، همه، خداوند را سجده کرده و تکبّر نميکنند» [9]. سجده، رمز دورانهاي چهارگانه زندگي انسان است. اميرالمؤمنين علي، عليهالسّلام، ميفرمايند: سجدهي اوّل در نماز، يعني اينکه از خاکم، و سربرداشتن از سجده، رمز زندگي دنيايي است. سجدهي دوم، رمز مردن و به خاک خفتن است، و سربرداشتن از سجده، رمز محشور شدن است [10]. اين مضمون معناي اين آيه است که: «شما را از خاک آفريديم و به خاک برميگردانيم و بار ديگر از خاک، بيرونتان ميآوريم [11]. سجده باعث خواري و خشم شيطان و نوعي مخالفت و دشمني با شيطان است [12]. سجده نهايت بندگي بنيآدم به شمار ميآيد [13]. سختترين حال براي شيطان اين است که ببيند انسان در حال سجده است [14]. بعضياز اصحاب پيامبر درخواست نمودند که ايشان را سجده نمايند، آن حضرت در پاسخ فرمود: «لَا بَلِ اسْجُدُوا لِلهِ»؛ نه، بلکه فقط براي خداوند به سجده بيافتيد. در اسلام به غير از سجده معهود که براي خداوند بيان شده، سجدهي ديگري حتّا براي تعظيم و احترام وجود ندارد [15]. امامخميني، قدسسرّه، در مورد اسرار و رازهاي حالت سجده ميگويند: راز اصل سجده، ترک خويشتن، چشم از خود شستن و چشم بستن از ما سواي الله ميباشد؛ سرّ قراردادن سر بر خاک، چشم پوشيدن از مقامات خود و علامت تسليم تامّبودن و توجّه به اصل خويش و يادآوري از نشئهي خاکي خود است [16]. علاوهبر اثرهاي معنوي سجده، براي سلامت جسمي انسان مؤثّر است. دکتر محمد الضياءالدين استاد علوم بيولوژي در قاهره، ميگويد: بيشکّ انسان در معرض دريافتهاي زايدي از پرتوها قرار ميگيرد، بهويژه در اين روزگار، که انسان از تمام جوانب با ميدانهاي مغناطيسي محاصره شده و به سر ميبرد. درخلال تحقيقات به اين نتيجه رسيدم که عمليات تخليهي بارهاي الکترومغناطيسي، از راه سجدهکردن براي خداوند متعال محقّق ميشود. همچنين، سجده براي بسياري از بيماريها مانند تنظيم فشارخون و گردشخون و سلامت انسان مفيد است.
سجده به غير خداوند
بندگي غير خدا، ناپسند و ممنوع بوده و در پي آن، سجده نيز اگر نشاني از پرستش غير خداوند به شمار آيد، مجاز نميباشد، امّا اگر همين سجده، به فرمان خداوند و جهت اجابت دعوتش، در مقابل انساني و براي احترام به وي انجام پذيرد، چنين سجدهاي نه تنها حرام نيست، بلکه نوعي عبوديت و بندگي پروردگار نيز بهشمار خواهد آمد، همانگونه که تمام فرشتگان چنين سجدهاي را بهجا آوردند. آيات بسياري در ارتباط با سجده بر خداوند وجود دارد [17]. بعداز ظهور اسلام، بهدليل اينکه سجده بهتدريج از حالت احترام خارج شده و به عنوان نمادي از پرستش درآمده بود، پيامبر اسلام و امامان معصوم، عليهالسّلام، پيروان خود را از هرگونه سجدهاي بر غير خداوند بازميداشتند [18].
سجدهي فرشتگان بر آدم، عليهالسّلام
قرآن مجيد در سوره حجر ميفرمايد: «يادآوري کن! هنگامى که پروردگارت به فرشتگان گفت: من بشرى را از گِلي خشکيده که از لجني بدبو گرفته شده، خواهم آفريد. هنگامى که کار آن را به پايان رساندم، و در وي از روح خود دميدم، همگى در برابرش به سجده درافتيد! همهي فرشتگان، سجده کردند، جز ابليس که خوداري و سرپِچي کرد از اينکه با سجدهکنندگان باشد [19]. در اين سوره به چند نکته از مسألهي مهمّ خلقت انسان اشاره شدهاست: 1-خلقت انسان و دارا بودن بعد جسماني و روحاني (الاهي)؛ 2-امر به ملائکه براي سجده در برابر انسان؛ 3-سجده همه ملائکه و تمرد و سرپيچي شيطان از فرمان الاهي. در سورهي ص به يک نکتهي ديگر نيز اشاره شدهاست و آن: «کفر شيطان در نتيجهي تکبّر و تمرد از فرمان الاهي است»[20]. در سورهي بقره ميفرمايد: (اي پيامبر) يادآوري کن! هنگامي که پروردگارت به فرشتگان گفت: «در زمين جانشين و نمايندهاي خواهم گماشت»، فرشتگان گفتند: «آيا در زمين كسي را ميگماري كه تبهکاري و خونريزي کند؟ حال آنكه ما به پاکي ستايش و سپاس و پرستش تو را انجام ميدهيم، و تو را به پاکي ياد کرده به تقديس تو ميپردازيم»؛ خدا فرمود: «من حقايقي را از آفريدن انسان ميدانم كه شما نميدانيد.» سپس خدا همهي معانى و حقيقت نامها را به آدم، عليهالسّلام، آموخت؛ آنگاه نامها را به فرشتگان نشان داد، و فرمود: «اگر راست ميگوييد، از اين اسامي و هويت آن به من خبر دهيد.» فرشتگان گفتند: «پاک و منزهي تو! ما هيچ دانشي جز آنچه خود به ما آموختهاي، نداريم؛ همانا داناي حكمتآموز تنها تو هستي.» خدا فرمود: «اي آدم، عليهالسّلام! آنچه از حقايقِ اسامي ايشان آموختهاي، براي آنان بازگو کن!» و چون آدم، عليهالسّلام، ايشان را از اسماميشان آگاه کرد، خدا فرمود: «آيا به شما نگفتم كه نهفته و ناپيداي آسمانها و زمين را ميدانم، و نيز آنچه را آشكار ميكنيد و يا پنهان ميداريد، ميدانم؟» (اي پيامبر) يادآوري کن! آنگاه که فرشتگان را فرموديم: «بر آدم، عليهالسّلام، سجده كنيد!» همه به سجده افتادند، به جز ابليس كه سر باز زد و برتري جست و از كافران شد [21]. در اين سوره به چند نکتهي ديگر نيز اشاره شدهاست: 1-خلقت انسان به عنوان مقام خليفهي خداوند؛ 2-اعتراض ملائکه به خلقت انسان؛ 3-تعليم اسماي الاهي به انسان و بر طرف کردن اعتراض ملائکه.
ارکان و مواضع سجده
در هنگام ذکر سجده، بايد هفت موضع روي زمين قرار گيرد، در اين حکم، ملاک، استقرار و ساکنبودن اين هفت موضع است. البته، هفت موضع در هنگام ذکر سجده بايد روي زمين باشد، نه آنکه بر خاک و آنچه سجده بر آن صحيح است قرارگيرد. ازبين اين هفت موضع، تنها پيشاني استثنا شدهاست که ميبايست حتماً بر زمين يا آنچه از زمين ميرويد واقع شود. پيامبرگرامي اسلام، صلّيالله عليه و آله و سلّم، فرمودهاند: «اذا سجد العبد سجد معه سبعه اعضاء»؛ هنگاميکه بنده سجده ميکند، همراه با او هفت عضو از اعضايش سجده ميبرند (که عبارتنداز: پيشاني و بيني، دوکف دست، دو زانو، قدمها) [22 و 23].
اعجاز انشاي عددي سورههاي سجدهدار قرآن حکيم
در قرآن كريم پانزده آيه وجود دارد كه به آنها آيات سجده ميگويند. اين آيات در 14 سوره آمدهاست. هنگام خواندن هريك از آنها، سزاوار است پساز پايان آيه سجده شود. چهار آيه از اين آيات پانزدهگانه، سجدهي واجب دارند كه هنگام خواندن يا شنيدن، بايد سجده كرد. در يازده مورد ديگر سجده مستحب است كه به آن سجدهي مستحب يا «سجدهي مَنْدُوبَه» گفتهميشوند [1].
سجدههاي واجب قرآن عظيم 1. سورهي سجده (32)، آيهي 15. 2. سورهي فصّلت (41)، آيهي 37. 3. سورهي نجم (53)، آيهي 62. 4. سوره علق(96)، آيهي 19. اين آيه، از لحاظ جمع تجمّعي، از ابتداي قرآن حکيم، آيهي 6125 است و از انتهاي قرآن عظيم، آيهي 112 ميباشد (6125=7×7×125 و 112=7×16). سجدههاي مستحبّي قرآن مجيد 1. سورهي اعراف (7)، آيهي 206. 2. سورهي رعد (13)، آيهي 15. 3. سورهي نحل(16)، آيهي 50. 4. سورهي إسراء (17)، آيهي 109. 5. سورهي مريم (19)، آيهي 58. 6. سورهي حج (22)، آيهي 18. 7. سورهي حج (22)، آيهي 77؛ (نشانياز سبعاًمنالمثاني است). 8. سورهي فرقان (25)، آيهي 60. 9. سورهي نمل (27)، آيهي 26. 10. سورهي ص (38)، آيهي 24. 11. سورهي انشقاق (84)، آيه 21.
روابط عددي چهار سورهي سجدهدار واجب
در قرآن کريم چهار سوره داراي سجده واجب هستند. سورههاي سجدهدار واجب بهترتيب شمارهي سوره در مصحف و تعداد آيات آنها عبارتنداز: سورهي سجده (32:30)؛ سورهي فصّلت (41:54)؛ سورهي نجم (53:62)؛ سورهي علق (96:19). اين چهار سوره، آيههايي دارند که در آن امر به سجده براي خداوند متعال شدهاست که به آنها «سُوَر عزائم» و آيهي آن را «آيهي سجده» ناميدهميشود (جدول1).
جدول1- مشخّصات چهار سورهي سجدهدار واجب
| نام سوره | شمارهي سوره | تعداد آيات | شمارهي آيههاي سجدهدار | حروف مقطّعه | محل نزول |
|---|---|---|---|---|---|
| سورهي سجده | 32 | 30 | 15 | الم | مکّه |
| سورهي فصّلت | 41 | 54 | 37 | حم | مکّه |
| سورهي نجم | 53 | 62 | 62 | -- | مکّه |
| سورهي علق | 96 | 19 | 19 | -- | مکّه |
شمارهي آيههاي سجدهدار در اين چهار سوره عبارتنداز: 1-سورهي سجده (آيهي15)؛ 2-سورهي فصّلت (آيهي37)؛ 3-سورهي نجم (آيهي62)؛ 4-سورهي علق (آيهي19). مجموع شمارهي اين چهار آيه، عددي با مضرب 19 و 7 خواهد بود (15+37+62+19=133=19×7). مجموع ارقام شمارهي اين چهار آيه (15؛ 37؛ 62؛ 19) برابر با تعداد سجدههاي واجب (34) در نمازهاي واجب روزانه (17 رکعت) است (5+1+7+3+2+6+9+1=34=17×2). ازاين چهار سوره، دو سوره داراي حروف مقطّعه و دو سوره بدون حروف مقطّعه هستند. همکناري شمارهي اين چهار سوره، عددي (32415396) با دو مرتبـه مضرب 17 که معادل رکعتهاي نمازهاي واجب يوميه است، بهدست ميآيد (32415396=17×17×112164). جمع دو عدد 17 برابر با 34 و برابر با تعداد سجدههاي نمازهاي واجب روزانه و تعداد نافلههاي نمازهاي روزانه است. عدد فوق مضرب 34 نيز دارد (32415396=34×17×2×28041). عدد فوق مضربي از مجموع نمازهاي واجب و نافلهها (51رکعت) نيز ميباشد (32415396=51×635596). سورهي سجده (شمارهي32) جزو سورههاي سجدهدار واجب و مقطّعهدار است و 30 آيه دارد که از همکناري اعدادشان، عدد 3230 با مضربهاي 19 و 17 و 10 خواهد بود که معادل تعداد کلّ حروف ﴿بسماللهالرّحمنالرّحيم﴾ و رکعتهاي نمازهاي واجب روزانه و حروف تشکيلدهندهي بدون تکرار ﴿بسماللهالرّحمنالرّحيم﴾ است (3220=19×17×10). سورهي فصّلت نيز جزو سورههاي سجدهدار واجب و مقطّعهدار است، مجموع آيات (54) و شمارهي سورهي (41) آن برابر 95 است که مضربي از عدد 19 است. مضرب 5 اشاره به نمازهاي پنجگانه روزانه در پنج زمان دارد. شمارهي سوره و شمارهي آيهي سجدهدار واجب در دو سورهي سجدهدار که حروف مقطّعه دارند (سورهي سجده32 و آيهي15؛ سورهي فصّلت41 و آيهي37) در کنار هم عدد 32154137 را با مضرب 19 پديد ميآورد (32154137=19×1692323). همچنين عکس آن نيز عدد 37411532 را پديد ميآورد که مضرب 19 است (37411532=19×1969028). اوّلين سورهي سجدهدار واجب سورهي سجده و آيهي15 اسـت و آخـرين سورهي سجدهدار واجب سورهي علق و آيهي 19 است که جمع اين دو شماره برابر با تعداد کلّ سجدهي واجب نمازهاي روزانه خواهد بود (15+19=34). تعداد آيههايي كه بعداز آيهي سجده تا انتهاي سوره، در دو سورهي سجدهدار واجب مقطّعهدار آمده، برابر با شمارهي اوّلين سورهي سجدهدار واجب است (سجده، 15 آيه تا انتهاي سوره+ فصّلت، 17 آيه تا انتهاي سوره=32). سورهي سجده (شمارهي32)، اوّلين سورهي سجدهدار واجب و مقطّعهدار است. در آيهي 15 اين سوره امر به سجده شدهاست. شمارهي اين آيه ازابتداي قرآن مجيد در بين سورههاي مقطّعهدار، شمارهي 2048 است. اين شماره دو مرتبه مضرب 32 دارد که عدد شمارهي سورهي سجده است (2048=32×32×2). اين عدد برابر توان 11 عدد 2 است (2048=211) و عدد 11 تعداد آيات سجدهدار مستحبّي ميباشد. اوّلين سورهي سجدهدار واجب، سورهي سجده (32)، و آخرين آن، سورهي علق (96) است كه شمارهي سورهي آن، مضرب 32 دارد (96=32×3). سورهي فصّلت دومين سورهي سجدهدار واجب با حروف مقطّعه است. کلّ آيات سورههاي مقطّعهدار تا آخرين آيهي اين سوره، 2373 آيه است که مضرب 7 دارند (2373=7×339). بين شمارهي اوّلين سورهي سجدهدار واجب و آخرين آن، 63 سوره است که مضربي از 7 ميباشد (63=7×9). مجموع تعداد آيات اوّلين سورهي سجدهدار واجب (30) و تعداد آيات آخرين سورهي آن (19) دو مرتبه مضرب 7 است و نشانياز ﴿سبعاًمنالمثاني﴾ به همراه دارد (30+19=49=7×7). شمارهي اوّلين سورهي سجدهدار واجب (32) و شمارهي آخرين سورهي آن (96) است. همکناري اين دو، عدد 9632 خواهد بود كه مضربي از 7 است (9632=7×1376). شمارهي اوّلين آيهي سورهي سجدهدار واجب، 15 و شمارهي آخـرين آيهي آن 19 است. همکناري اين دو، عدد 1519 خواهد بود كه مضربي از 7 دارد (1519=7×7×31). جمع آيات اين چهار سورهي سجدهدار برابر 165 است که اگر بر شمارهي اوّلين آيهي سجدهدار (آيهي15) تقسيم کنيم، مضرب 11 بهدست ميآيد كه برابر تعداد آيات سجدهدار مستحبّي است و عدد 15 نيز برابر کلّ آيات سجدهدار ميباشد (30+54+62+19=165 و 65=15×11). سورههاي سجدهدار واجب 5 حرف مقطّعه «الم؛ حم» دارند و سورههاي سجدهدار مستحبّي 16 حرف مقطّعه «المص؛ المر؛ كهيعص؛ طس؛ ص» دارند (5+16=21=3×7). تعداد حروف مقطّعهي بدون تکرار سورههاي سجدهدار واجب 4 حرف است «ا؛ ل؛ م؛ ح» که برابر با 4 آيهي سجدهدار واجب است و تعداد حروف مقطّعهي بدون تکرار سورههاي سجدهدار مستحبّي 11 حرف است «ا؛ ل؛ م؛ص؛ ر؛ ک؛ ه؛ي؛ ع؛ ط؛ س» که برابر با 11 آيهي سجدهدار مستحبّي است. ارزش ابجدي حروف مقطّعهي سورههاي سجدهدار واجب «الم؛ حم» مضربي از 7 و 17 ركعت نمازهاي واجب روزانه است (71+48=119=7×17). آيا با اينهمه روابط عددي و همآهنگي، ترديدي در تحريف و جابهجايي سورههاي قرآن عظيم و «توقيفي» بودن آن وجود خواهد داشت؟ آيا ايمان صاحبدلان و حقّجويان بيشتر نخواهد شد؟
روابط عددي 10 سورهي سجدهدار مستحبّي
سورههاي سجدهدار مستحبّي نيز روابط رياضي و عددي بسياري دارند. اين 10 سوره 11 آيهي سجدهدار مستحبّي دارند که در جدول2 ديده ميشوند.
جدول2- مشخّصات 10 سورهي سجدهدار مستحبّي
| نام سوره | شمارهي سوره | تعداد آيات | شمارهي آيهي سجدهدار | حروف مقطّعه | محل نزول |
|---|---|---|---|---|---|
| سورهي اعراف | 7 | 206 | 206 | المص | مکّه |
| سورهي رعد | 13 | 43 | 15 | المر | مدينه |
| سورهي نحل | 16 | 128 | 50 | -- | مکّه |
| سورهي إسراء | 17 | 111 | 109 | -- | مکّه |
| سورهي مريم | 19 | 98 | 57 | كهيعص | مکّه |
| سورهي حج | 22 | 78 | 18 و 77 | -- | مدينه |
| سورهي لقمان | 25 | 77 | 60 | -- | مکّه |
| سورهي نمل | 27 | 93 | 26 | طس | مکّه |
| سورهي ص | 38 | 88 | 24 | ص | مکّه |
| سورهي فصّلت | 41 | 54 | 37 | حم | مکّه |
| سورهي سجده | 32 | 30 | 15 | الم | مکّه |
| سورهي نجم | 53 | 62 | 62 | -- | مکّه |
| سورهي انشقاق | 84 | 25 | 21 | -- | مکّه |
| سورهي علق | 96 | 19 | 19 | -- | مکّه |
از 10 سورهي سجدهدار مستحبّي، 5 سوره حروف مقطّعه دارند و 5 سورهي ديگر بدون حروف مقطّعه هستند، بهترتيب: 2مقطّعهدار؛ 2غيرمقطّعه؛ 1مقطّعهدار؛ 2غيرمقطّعه؛ 2مقطّعهدار؛ 1غيرمقطّعه. با توجّه به ترتيب اعداد فوق، از دو طرف، عددي پديد ميآيد که مضرب 7 دارد و جمع مضربهاي حاصله نيز دو مرتبه مضرب 7 دارد (122122=7×17446 و 221221=7×31603) و (17446+31603=49049=7×707=7×7×101). از 16 حرف مقطّعه که در سورههاي سجدهدار مستحبّي ذکر شدهاست، «هفتمين» حرف «م» است و «چهاردهمين حرف «ط» ميباشد که مجموع ارزش ابجدي آنها دو مرتبه مضرب 7 داشته و شاهدي از ﴿سبعاًمنالمثاني﴾ است (م40+ ط9=49=7×7). از 10 سورهي سجدهدار مستحبّي، 8 سوره در مكّه و 2 سوره در مدينه نازل شدهاند (28=7×4). از يازده آيهي سجدهدار مستحبّي که در 10 سوره آمدهاند، اوّلين آيه در سورهي اعراف (7) و آخرين آن در سورهي انشقاق (84) آمده که شمارهي هر دو سوره، مضربي از 7 دارند (84=7×12). تعداد سورهها از اوّلين تا آخرين سورهي سجدهدار مستحبّي، مضرب 7 دارند و مضرب ديگر آن برابر با تعداد کلّ (11) آيات سجدهدار مستحبّي است (7-84=77=7×11). از 10 سورهي سجدهدار مستحبّي، هفتمين سورهي آن، سورهي فرقان است که 77 آيه دارد و مضربي از 7 است و نشانياز ﴿سبعاًمنالمثاني﴾ به همراه دارد (77=7×11). سورهي حج که در آن به اعمال حج و عدد 7 در اين اعمال جايگاهي ويژه دارد. شمـارهي سـورهي حج (22) اسـت. هفتمـين آيـهي سجـدهدار مستحبّي در سورهي حج، آيهي 77 است و اين اعداد و اعجاز عددي نشانياز ﴿سبعا منالمثاني﴾ ميباشد (22=2×11 و 77=7×11). جمع تعداد آيات اوّليـن سورهي سجدهدار مستحبّي با آخريـن سورهي سجـدهدار مستحبّي مضرب 7 دارند. جمع شمارهي اوّلين سورهي سجدهدار مستحبّي با آخرين سورهي سجدهدار مستحبّي مضرب 7 دارند (7+84=91=7×13) و (206+25=231=7×33). اين شواهد و بسياري مصاديق ديگر از سورههاي سجدهدار واجب و مستحبّي، نشانياز اعجاز لفظي و عددي ﴿سبعاًمنالمثاني﴾ بوده و «توقيفي» بودن تنظيم شمارهي آيات و ترتيب سورهها را نشان ميدهد.
پانویس و منابع
]1[ اعجاز سورهي مبارک حمد، محمّدامين احمدي فقيه، انتشارات پژواک کيوان، 1390.
]2[ اقتباس از درس خارج، آيت الله جعفر سبحاني.
]3[ آداب الصلاه، امام خميني، قدس سرّه، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى (ره)، چ سوم، 1372.
[4] راغب، اصفهاني، مفردات الفاظ القرآن، ص ۳۹۶، چ اول، دار القلم، دمشق، ۱۴۱۶ هـ ق.
[5] ابن اثير، النهاية في غريب الحديث، ج۲، ص۲۱۳، چ چهارم، مؤسسه اسماعيليان، قم ۱۳۶۴.
[6] مجيدي، غلام حسين، نهج الفصاحة، ج۱، ص۴۶۱، چ اول، مؤسسة انصاريان، قم، ۱۳79.
[7] مسند احمد بن حنبل، ج5، ح22377؛ صحيح مسلم، ج1، ح225؛ ابن حبان، صحيحه، ج۱، ص ۲۶۴.
[8] سورهي حج (22)، آيهي ۷۷.
[9] سورهي نحل (17)، آيهي 49.
[10] بحارالانوار، ج82، ص139.
[11] سورهي طه (20)، آيهي 55.
[12] فرهنگ جديد فارسي- عربي، ترجمه المنجد، ماده رغم.
[13] جامع احاديث الشيعة، ج۵، ح۲۳۵، ص ۱۳۰.
[14] عروة الوثقي، ج۱، ص۵۳۴.
[15] محدث نوري، مستدرک الوسائل، ج۴، ص۴۸۰، مؤسسه آل البيت (ع)، قم، ۱۴۰۸ هـ ق.
[16] امام خميني (ره)، آداب نماز، ص۳۵۶.
[17] سورهي انسان، آيهي ۲۶؛ سورهي نجم، آيهي ۶۲؛ سورهي علق، آيهي۱۹؛ سورهي فصلت، آيهي۳۷.
[18]. حر عاملي، محمد بن الحسن، وسائل الشيعة، ج۱۴، ص۴۰۷، ح۱۹۴۷۴، موسسه آل البيت، قم، ۱۴۰۹ ه.ق.
[19] سورهي حجر (15)، آيات۲8-۳۱.
[20] سورهي ص (38)، آيات ۷4-72.
[21] سورهي بقره (2)، آيات 34-30.
[22] توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج۱، ص۵۷۲.
[23] وسائل الشيعه، ج 4، ص881؛ باب 42 از ابواب قراءة القرآن، ح7 و ح9.