کاربرد مدل هم آیی لغوی داده های قرآنی در تعیین مشابعت معنایی و انجمنی کلمات در ساختار فضای بُرداری فرا بعدی (چکیده)

چکیده

روش‌‌های مختلفی برای عددی کردن داده‌های متنی قرآن در مقیاس‌های مختلف از سوره تا حرف وجود دارد که شامل فرکانس وقوع کلمه یا حرف در سوره، آیه، کلمه، و غیره می‌شود. پیش‌پردازش‌های مختلفی نظیر حذف حروف اضافه نیز انجام شده تا تحلیل موضوعی داده‌ها تسهیل گردد. هم‌آیی لغوی مبنای مناسبی برای تولید فضای معنایی و انجمنی است که در آن، مختصات و فواصل مکانی واژه‌ها یا مفاهیم با هم مرتبط هستند. در این پژوهش، با مشخص کردن دامنه خاصی از واژه‌های هر آیه سوره، شدت هم‌آیی محاسبه گردید. مقدار این کمیت با افزایش فاصله بین لغات نسبت معکوس دارد و حداقل مقدار مربوط به کلمات با بیشترین فاصله از یکدیگر و بیشترین مقدار، برای دو کلمه مجاور تعریف می‌شود. در ماتریس مربعی تولید شده، ردیف و ستون به ترتیب لغات قبل از واژه تحت بررسی در پنجره و کلمات بعد از این واژه است. نقش دو پارامتر اندازه پنجره مورد استفاده برای هم‌آیی در محدوده ۳ تا ۱۰ کلمه و متریک فاصله مشابهت در عملکرد مدل بررسی شد. از الگوریتم کاهش ابعاد غیرخطی برای تقلیل ابعاد فرابُعدی به دو بُعد و مصورسازی استفاده شد. نتایج نشان داد که با افزایش اندازه پنجره و حجم لغات، کارایی مدل در ایجاد ارتباط فضای لغوی و فضای معنایی و انجمنی افزایش پیدا می‌کند. به گونه ای که کلمات حول محور "الله" 75% مشابهت داشتند. نتایج سنجه‌های فاصله مشابهت و مغایرت، نشانگر تفاوت معنی‌داری در کارایی مدل نبود. ..

واژه های کلیدی

پردازش داده‌های قرآنی، هم‌آیی لغوی، تحلیل مفهومی، کاهش ابعاد.