نمادهای اعداد در آیات آفرینش به مثابه اعجاز (چکیده)
چکیده
با تکیه بر تاریخچه عدد، میتوان از معانی غیرشمارشی آن نزد پیشینیان به نمادهایی تعبیر کرد که در زندگی روزمره مورد استفاده قرار گرفته و با آن مأنوس بوده اند. نمادهای اعداد در ادیان و فرهنگهای مختلف مورد توجه قرار گرفته و کاربردهایی از آن گزارش شده است. مفسران نیز ذیل برخی آیات قرآن بر دلالت نمادین(غیرشمارشی) اعدادی چون «سبع» تصریح کرده اند. غالب آیاتی که با این رویکرد، مورد توجه مفسران قرار گرفته، در حوزه آفرینش انسان و جهان قرار میگیرند. لذا در پژوهش حاضر، با استفاده از روش نمادشناسی و با محوریت کاربردهای قرآنی؛ ضمن بهره گیری از ابزارهای نموداری و آماری(خطی سازی)، به این پرسش کلیدی که: «رابطه نمادهای آیینی- فرهنگی مختلف اعداد و همنشینهای آن با کاربردهای این کلمات در آیات آفرینش چگونه تبیین میشود؟»، پاسخ داده شده است. یافتههای این پژوهش، حاکی از همسو بودن نمادهای آیینی-فرهنگی مختلف و کاربردهای هرعدد و معدود آن در آیات آفرینش است. بدین سان که قرآن در این آیات، از نمادهای مورد استفاده انسانها در ملل و فرهنگهای مختلف به شکل متنوع و قابل توجهی استفاده کرده و این نمادها منحصر به فرهنگ عربی نبوده است. هیچ کس جز خداوند نمیتوانسته در دوره نزول قرآن، از نمادهای مشترک میان سرخپوستان، رومیان، ایرانیان، ترکزبانان، چینیان، هندیان، بومیان استرالیا و انواع مردمان گوناگون ساکن آفریقا به شکلی جامع و شامل استفاده کند. نه در زمان نزول و نه قبل یا بعد از آن، امکاناتی که امروزه برای تجمیع معانی نمادشناسی و تحقیق در تنوع آنها در نزد اقوام و ملل گوناگون وجود دارد، در دسترس نبوده است. تنها وحی آسمانی و القای الهی بر قلب نبی (ص) است که میتواند جامع معانی قابل فهم برای بشر باشد. به دیگر سخن، قرآن کریم واجد معانی مشترکی در حوزه معنایی اعداد است که تا آن دوره، برای عرب عصر نزول مجهول و مغفول بوده است. بر این اساس، میتوان احتمال اعجاز قرآن در حوزه کاربرد نمادهای اعداد و همنشینهای آن را قوت بخشید.
کلمات کلیدی
قرآن، اعداد، آیات آفرینش، روابط معنایی، نمادهای آیینی-فرهنگی، اعجاز