کفر یا عداوت: بازخوانی مجوزهای جنگ در قرآن

اگرچه صلح¬جویی همواره از گرایش‌های انسان‌ها بوده¬‌است، بروز خشونت‌های جهانی و مرگبار در قرن بیستم و بیست و یکم باعث¬شده‌است که مطالعات صلح به صورت شاخه‌ای جدید از مطالعات میان‌رشته‌ای بروز¬یابد. ظهور گروه‌های تندرو و افراطی اسلام‌گرا در دهه‌های اخیر باعث¬شده¬‌است که بررسی نقش دین در ایجاد صلح یا افزایش خشونت اهمیت بیشتری یابد و وابسته‌بودن مطالعات صلح به مطالعات دینی و نیز تأثیر آموزه‌های دینی در ترغیب به صلح یا خشونت را بیشتر نمایان¬کند. مسأله مجوز جنگ در قرآن که موضوع این مقاله است، از جمله موضوعات مورد بحث در مطالعات صلح است. به باور بسیاری از فقها و مفسران متقدّم و برخی از عالمان مسلمان معاصر، مسلمانان مجازند به دلیل کفر و شرک با کافران و مشرکان بجنگند تا ایشان مسلمان شوند یا تحت حاکمیت مسلمانان درآیند و یا کشته¬شوند. ملاک تجویز جنگ در نگاه این دسته از عالمان دینی، کفر و شرک یا همان عقیدۀ باطل گروه مقابل است. این ارائه درصدد است مجوز جنگ در قرآن را بازخوانی¬کرده و نشان¬دهد که در قرآن، ملاک مواجهه نظامی تنها و تنها تهاجم و اقدام خصومت‌آمیز گروه مقابل است و تا وقتی خصومت و عداوت از گروه مقابل در قالب یک هجوم نظامی سرنزند، مسلمانان حتی در برابر مشرکان و کافران مجاز به جنگ نیستند.

کلیدواژهها: صلح، جنگ، کفر، شرک، عداوت.