اشاره به مکه و بکه در منابع عهدینی
عبارت محوری
بکه
بیان مطلب علمی
در عهد عتیق، مزامیر، باب ۸۴، آیه ۱-۷، نشانی روشن از خانه خدا، در سرزمین بکه، در مکه، که محل نماز و تسبیح خداست و در نزدیکی آن محراب و قربانگاهی است. چشمه‌‌ای نیز در نزدیکی آن است که منبع فیض و برکت است. آیا تردیدی می‌ماند که این آیه درباره کعبه است؟ آیا غیر از این است؟
به گزارش شفقنا، مسجد الحرام در شهر مکه، قبله‌گاه یک‌ونیم میلیارد مسلمان این کره خاکی است، که دربردارنده کعبه است. جالب است بدانیم که کعبه نه فقط برای مسلمانان، بلکه در کتاب مقدس مسیحیان و یهودیان هم مقدس شمرده شده است. در عهد عتیق، مزامیر، باب ۸۴، آیه ۱-۷ می‌خوانیم:
לַמְנַצֵּחַ עַל־הַגִּתִּית לִבְנֵי־קֹרַח מִזְמוֹר מַה־יְּדִידוֹת מִשְׁכְּנוֹתֶי יְהוָה צְבָאוֹת נִכְסְפָה וְגַם־כָּלְתָה נַפְשִׁי לְחַצְרוֹת יְהוָה לִבִּי וּבְשָׂרִי יְרַנְּנוּ אֶל אֵל־חָי גַּם־צִפּוֹר מָצְאָה בַיִת וּדְרוֹר קֵן לָהּ אֲשֶׁר־שָׁתָה אֶפְרֹחֶיהָ אֶת־מִזְבְּחוֹתֶי יְהוָה צְבָאוֹת מַלְכִּי וֵאלֹהָי אַשְׁרֵי יוֹשְׁבֵי בֵיתֶ עוֹד יְהַלְלוּ סֶּלָה אַשְׁרֵי אָדָם עוֹז־לוֹ בָ מְסִלּוֹת בִּלְבָבָם עֹבְרֵי בְּעֵמֶק הַבָּכָא מַעְיָן יְשִׁיתוּהוּ גַּם־בְּרָכוֹת יַעְטֶה מוֹרֶה
در ترجمه قدیم این عبارات آمده است:
«ای یَهُوَه صبایوت چه دل پذیر است مسکن‌های تو! جان من مشتاق بلکه کاهیده شده است برای صحنهای یَهُوَه. دلم و جسدم برای خدای حیّ صیحه می‌زند. گنجشک نیز برای خود خانه‌ای پیدا کرده است و پرستو برای خویشتن آشیانه‌ای تا بچه‌های خود را در آن بگذارد در مذبح‌های تو ای یَهُوَه صبایوت که پادشاه من و خدای من هستی. خوشابه‌حال آنانی که در خانه تو ساکن‌اند که تو را دائماً تسبیح می‌خوانند… صلاه. خوشابه‌حال مردمانی که قوّت ایشان در تو است و طریق‌های تو در دل‌های ایشان. چون از وادی بکا عبور می‌کنند آنرا چشمه می‌سازند و باران آن را به برکات می‌پوشاند.»[۱]
و در ترجمه فارسی تفسیری (مؤسسه عیلام در بریتانیا) آمده است:
«ای خداوند قادر متعال، چه دلپذیر است خانه‌ی تو! دلم هوای صحنهای تو را کرده است! تمام وجودم مشتاق ملاقات توست! ای خدای زنده! ای خداوند قدر متعالی که پادشاه من هستی! در کنار قربان‌گاه‌های خانه تو، حتی گنجشک‌ها نیز برای خود خانه یافته‌‌اند و پرستوها آشیانه ساخته‌اند تا بچه‌های خود را در آن بگذارند. خوشابه‌حال آنانی که در خانه تو ساکنند و پیوسته تو را حمد می‌گویند! خوشابه‌حال کسانی که از تو قوت می‌یابند و از صمیم قلب تو را پیروی می‌کنند. وقتی آنان از بیابان خشک عبور کنند در آنجا چشمه‌ها به وجود خواهند آورد و باران رحمت و برکات بر آن زمین خواهد بارید.»[۲]
نکاتی که به روشنی نشانگر اشاره این آیات به کعبه در سرزمین مکه است:
– مقدمتاً باید به عرض رساند، که هم در ترجمه قدیم و هم ترجمه تفسیری کتاب مقدس، حقایق بسیاری مخفی شده‌اند و مترجمین مسیحی کوشیدند تا با دستبرد در ترجمهها، مانع از رسیدن حق‌جویان به حقیقت شوند. اما راقم این سطور، با مراجعه با متن اصلی کتاب مقدس و بررسی و مقایسه ترجمهها با یکدیگر، حقیقتی را روشن خواهد کرد. در این آیات از مزامیر داود، واژگانی چون خانه‌ی خدا، محراب، قربانگاه، تسبیح، نماز، بکا (بکه) و حتی واژه مکه (که در متن آیه وجود دارد)، چشمه، برکت و… مشاهده می‌شود که در ادامه به یکایک این واژگان می‌پردازیم تا روشن شود که این گفتار از عهد عتیق چگونه قداست کعبه را تبیین می‌کند:
– در آیه ۶ به واژه بکا (בָּכָא) اشاره کرده است که در ترجمه قدیم به همین صورت و در ترجمه تفسیری به صورت «بیابان خشک» ترجمه شده است. امروزه برخی از تحریف‌گران مدعی هستند که این بکا (بکه) نام دره‌ای در فلسطین است! و برای اثبات سخن خود تصویری از یک دره سرسبز و خوش‌آب‌وهوا را ارائه می‌کنند! اما باید گفت همانطور که در ترجمه تفسیری (مؤسسه عیلام در بریتانیا) آمده این واژه را به معنی سرزمین خشک دانسته است. نه دره سرسبز! از سویی دیگر، با نگاه به متن آیه درمی‌یابیم که بکا (بکه) در منطقه‌ای به نام “مِک” یا “اِمِک” قرار دارد که نگارش عبری آن به صورت עֵמֶק است. در واقع متن عبری آیه ۶ چنین است: עֹבְרֵי בְּעֵמֶק הַבָּכָא… (عبری مانند عربی و فارسی از راست به چپ خوانده می‌شود) و آوانگاری آن نیز چنین است: «آبار بـِ مِک ها بَکـَ مایان…» یعنی هنگامی که آنان از مکه‌ی بکّه عبور می‌کنند…[۳] و این همان عبارتی است که در قرآن هم آمده است. قرآن هم زمین مکه را با نام بکّه می‌خواند: «إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّهَ مُبَارَکًا وَهُدًى لِّلْعَالَمِینَ.[آل‌عمران/۹۶] نخستین خانه‌ای که برای مردم (و عبادتِ خداوند) قرار داده شد، همان است که در سرزمین بکّه (مکه) است، که پر برکت، و مایه هدایت جهانیان است».
– دیگر واژه، «خانه خدا» است که در برخی ترجمهها به صورت جمع و در برخی ترجمهها به صورت مفرد آمده است. واژه عبرانی آن که در تورات آمده מִשְׁכְּנוֹתֶי יְהוָהاست، که مِشکَن‌اوتِیخا یَهوَه تلفظ می‌شود، یعنی خانه خدا، خیمه خدا.[۴]
– دیگر واژه، که در این بخش از تورات آمده، کلمه מִזְבֵּחַ است که به صورت‌های مختلفی چون مِذبَح و میزبیخ و… تلفظ می‌شود. این واژه را به معنی محراب دانسته اند که مقام عبادت است و نیز “شاید” به همان معنی مَذبَح در عربی (به معنی قربانگاه) باشد. روشن است که در کعبه دو جایگاه در این‌باره وجود دارد. یکی مقام ابراهیم (محراب ابراهیم) و دیگری قربانگاه اسماعیل است که هر دو نزدیک کعبه هستند.
– دیگر واژه که در باب ۸۴، بند ۴ آمده است، סֶּלָה است که به صورتِ سِلاه (صِلاه) تلفظ می‌شود و به معنی نماز و ستایش است.[۵]
– دیگر واژه در این آیات، کلمه בְּרָכָה است که به صورت بِرَکَه تلفظ می‌شود. هم به معنی برکت و هم به معنی منبعِ آب (چشمه و برکه) است.[۶] که ظاهر در زمزم است (که هم منبع آب است و هم منبع برکت).
پس از تبیین واژگان، حال به اصل آیه برگردیم. خانه خدا، در سرزمین بکه، در مکه، که محل نماز و تسبیح خداست و در نزدیکی آن محراب و قربانگاهی است. چشمه‌‌ای نیز در نزدیکی آن است که منبع فیض و برکت است. آیا تردیدی می‌ماند که این آیه درباره کعبه است؟ آیا غیر از این است؟
پی‌نوشت:
[۱]. ترجمه قدیم کتاب مقدس، مزامیر، باب ۸۴، آیه ۱-۶
[۲]. ترجمه تفسیری کتاب مقدس، مزامیر، باب ۸۴، آیه ۱-۶
[۳]. بنگرید به:
The Bible, English & Hebrew, Torah Neviim And Ktuvim, Psalms 84: 6
همچنین شما می‌توانید از طریق جستجوی واژگان فوق در سایت‌های عبری آموزش کتاب مقدس، تلفظ عبارت בְּעֵמֶק הַבָּכָא (بـِ مِک ها بَکـَ) را بیابید.
[۴]. بنگرید به: Hebrew Dictionary (Lexicon-Concordance), Key Word Studies (Translations-Definitions-Meanings), H4908
[۵]. بنگرید به: Hebrew Dictionary (Lexicon-Concordance), Key Word Studies (Translations-Definitions-Meanings), H5542
[۶]. بنگرید به: Hebrew Dictionary (Lexicon-Concordance), Key Word Studies (Translations-Definitions-Meanings), H1293
همچنین بنگرید به: Hebrew Word Study: Transliteration-Pronunciation Etymology & Grammar
به معنی برکت و منبع خیر: blessing, (source of) blessing
Brown Driver Briggs: Old Testament Hebrew-English Lexicon:
blessing, pool, present به معنی برکت، چشمه، استخر، هدیه و…
منبع: پایگاه فرق، ادیان و مذاهب