قوم قیلاق
طبق نقل ختای نامه:
1- کوه قاف و سد ذوالقرنین و صحرای قلماق در مشرق صحرای قبچاق (سیبری قدیم) قرار دارد.
2- سگسر، مرغسر، استرسر، زاغ سر و شهر زنان، از قبایل و شهرهای قاره آمریکا بوده اند. (احتمالا پوست یا تمثال این حیوانات را بر سر می گذاشته اند. درباره سرخپوستان هم گزارش و عکس داریم که چنین می کرده اند. برای شهر زنان هم از آمریکای مرکزی و جنوبی گزارش داریم).
3- در دامنه سد ذوالقرنین، ریگ سفید (برف و یخ ؟) بوده است. در این دامنه صدها هزار نفر از قوم قلماق زندگی می کرده اند. برای جنگ خروج می کنند و قلماقستان و ایوغورستان و تبت و مغولستان و خطا و سپس چین را شکست می دهند.
4- نام این پادشاه، اسن تیشی بوده است.
می دانیم لقب نماینده حکومت مغول در چین، تیشی بوده است.
نام یکی از نوه های دختری چنگیز هم پسری به نام "اسن" بوده است.
لذا عبارت "اسن تیشی" عبارتی است که دلالت بر فرهنگ مغولی دارد.
قبه (احتمالا همان قبه آرین و گنگ دژ) در سرزمین قلماق بوده است:
کلمه قیلماق به صورت کیلماک Kilmaq در دو زبان آلاسکایی مختلف وجود دارد: در زبان یوپیک و زبان آلیوت.
قلماق ها / قالماق ها به تدریج به شرق مهاجرت کردند. در زمان قبل از چنگیز به قبچاق و ختا آمدند. سپس در زمان چنگیز در ا دوی طلایی او و مغولستان حضور یافتند. سپس در ناحیه بین کاشغر و ختن مستقر شدند. سپس در زمان صفویه به مشرق دریای خزر رسیدند. برخی از حملات شمال شرقی به ممالک ایران در زمان صفویه توسط قالماق ها صورت گرفت.
پیشروی روس ها به سمت شرق و شکست تاتارها، ترکان و قالماق ها در آسیای میانه در حوالی 1870 رخ داد. سپس به پیشروی ادامه دادند و در حوالی ابتدای قرن بیستم به خاور دور رسیدند.
در حماسه آلپامیش (یکی از حماسه های ملی ملل ترک آسیا خصوصا دشت قبچاق)، قالماق ها دشمن اصلی اند و مبارزه اصلی آلپامیش (قهرمان ملی ترکهای دشت قبچاق) با قلماق هاست. جالب است که در این حماسه، کیقباد (احتمالا ایرانی و از نظر نژاد کیانی و احتمالا نماینده حاکمیت هخامنشی) همپیمان آلپامیش و همپیمان ترکان دشت قبچاق و دشمن قلماق هاست.
طبق نقل های تاریخی، ترکها و ترکمانان، هم پیمان ذوالقرنین و ضد یاجوج و ماجوج می شوند.
عقیده عمومی بر این است که آپاچی ها از آلاسکا به نواحی مرکزی تر آمریکا مهاجرت کرده اند.
در یک منبع ذکر شده بود که این مهاجرت در پی انفجار کوه آتشفشان چرچیل در آلاسکا و تبعات آن رخ داده است.
در منبع دیگری ذکر شده بود که نژاد آپاچی ها و برخی مغولان، به اجداد مشترکی می رسد.
در منبع دیگری ذکر شده بود که هیروگلیف آپاچی و هیروگلیف مغولی اولیه، دارای شباهت زیادی هستند.
می توان پیشنهاد نمود که ریشه مردمان آپاچی، قلماق، برخی از مغول و برخی از تاتارها و اروق چنگیز (خاندان چنگیز) به نواحی اطراف سد (احتمالا درون خلیج یاکوتات) بر می گردد.
صورت دیگر قلماق، قلموق است.
زبان مغولی را گاهی زبان قلماقی یا زبان قلموقی می گویند.
کلموک هم به قلموق (و قلماق) می گویند. لاتین آن Kalmyk است.
زمانی که قلماق ها به جنوب غربی روسیه رسیدند، به آنها کلمیک اطلاق شد.