سفر به ظلمات و ایجاد سد: از ذوالقرنین تا اغوز

قَالَ مَا مَكَّنِّى فِيهِ رَبِّى خَيْرٌ فَأَعِينُونِى بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ رَدْمًا

(ذو القرنین) گفت: «آنچه پروردگارم در اختیار من گذارده، بهتر است (از آنچه شما پیشنهاد می‌کنید)! مرا با نیرویی یاری دهید، تا میان شما و آنها سدّ محکمی قرار دهم!

آیه 95 سوره کهف

عبارت محوری

اجعل بینکم و بینهم ردما

بیان مطلب علمی

سفر به ظلمات: از ذوالقرنین تا آغوز

طبق منابع تاریخ در نزد مسلمین، ذوالقرنین به سرزمین ظلمات (احتمالا حوالی قطب و آلاسکا) سفر داشته است.

از سویی دیگر، در داستان اسطوره ای-حماسی آغوز (که رشید الدین فضل الله همدانی در کتاب جامع التواریخ خود آن را نقل می کند و درباره سرگذشت یک فرمانروای مقتدر اسطوره ای به نام آغوز است و مثل برخی بخش های تاریخی شاهنامه، یک داستان اسطوره ای-حماسی-تاریخی است) به سفر آغوز به ظلمات اشاره می شود و در ذیل آن، داستان ساختن حصاری برای بستن راه یک قوم سرکش، بیان می شود.

البته بماند که تصحیف یا تحریف یا تطبیق یا قلب تدریجی واقعیات در بستر یک حماسه، واژه "خزر" را به ناگاه در وسط ماجرای آغوز و ظلمات، در میان ماجرا انداخته است. دیگر قرائن موجود در داستان بند و حصار آغوز، بیانگر این است که آغوز در محل کنونی آلاسکا، یک حصار یا بند را بنا کرده است.

شواهد فراوانی در این ماجرا وجود دارد که پیشنهاد می کند که برخی از اوصافی که برای آغوز در داستان اسطوره ای آن بیان شده است، ریشه در "واقعیاتهای داستان واقعی و تاریخی ذوالقرنین" دارد. والله اعلم.