سفر به ظلمات و ایجاد سد: از ذوالقرنین تا اغوز

ارسال شده توسط کاربران، در دست بررسی

قَالَ مَا مَكَّنِّى فِيهِ رَبِّى خَيْرٌ فَأَعِينُونِى بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ رَدْمًا

(ذو القرنین) گفت: «آنچه پروردگارم در اختیار من گذارده، بهتر است (از آنچه شما پیشنهاد می‌کنید)! مرا با نیرویی یاری دهید، تا میان شما و آنها سدّ محکمی قرار دهم!

آیه 95 سوره کهف

عبارت محوری

اجعل بینکم و بینهم ردما

بیان مطلب علمی

سفر به ظلمات: از ذوالقرنین تا آغوز

طبق منابع تاریخ در نزد مسلمین، ذوالقرنین به سرزمین ظلمات (احتمالا حوالی قطب و آلاسکا) سفر داشته است.

از سویی دیگر، در داستان اسطوره ای-حماسی اغوز (که رشید الدین فضل الله همدانی در کتاب جامع التواریخ خود آن را نقل می کند و درباره سرگذشت یک فرمانروای مقتدر اسطوره ای به نام اغوز است و مثل برخی بخش های تاریخی شاهنامه، یک داستان اسطوره ای-حماسی-تاریخی است) به سفر اغوز به ظلمات اشاره می شود و در ذیل آن، داستان ساختن حصاری برای بستن راه یک قوم سرکش، بیان می شود.

البته بماند که تصحیف یا تحریف یا تطبیق یا قلب تدریجی واقعیات در بستر یک حماسه، واژه "خزر" را به ناگاه در وسط ماجرای اغوز و ظلمات، در میان ماجرا انداخته است. دیگر قرائن موجود در داستان بند و حصار اغوز، بیانگر این است که اغوز در محل کنونی آلاسکا، یک حصار یا بند را بنا کرده است.

شواهد فراوانی در این ماجرا وجود دارد که پیشنهاد می کند که برخی از اوصافی که برای اغوز در داستان اسطوره ای آن بیان شده است، ریشه در "واقعیاتهای داستان واقعی و تاریخی ذوالقرنین" دارد.

در اسطوره های ترکی، اغوزخان نام فردی اسطوره ای است که موحد و خداپرست بود و مالک شرق و غرب عالم شد و یک سد در حوالی ظلمات برای دفع شر اشرار ساخت. می توان او را با ذوالقرنین قیاس نمود.

در اسطوره های مغولی هم ذکر خیر او (اغوزخان) هست: طبق اسطوره های مغولی، اجداد مغول با لشگر اغوزخان جنگیدند و لشگر اغوزخان پیروز شد. دو برادر از مغولان توانستند از معرکه بگریزند و به درون مکانی کوهستانی با شیب تند ("ارکنه قون" یا "ارکنه کون" یا "ارگنه کون") رفتند. 400 سال آنجا محبوس بودند و نسلشان بسیار زیاد شد. سپس توانستند با ذوب کردن آهن در محل یک مانع آهنی، راه خروج را بگشایند و بیرون از محبس چهارصد ساله بیایند و ایشان اصل مغول اند.

نام جزیره مدخل خلیج یاکوتات توسط روس ها krutoi گذاشته شده که به معنی Steep (شیب تند) است. به نظر می رسد که نام خلیج یاکوتات در قدیم، مشابه با ارکنه قون اسطوره مغولها، چیزی شبیه به "شیب تند" بوده باشد.

والله اعلم.

نماد اوغوزخان با تاج ذوالقرنینی که وسط آن لوتوس است. بر روی اسکناس ترکمنستان قرار دارد.

آدرس سرزمین اصلی مغولان در کتاب تاریخ حبیب السیر

صاحب کتاب تاریخ حبیب السیر (قرن 9 و 10 هجری قمری) در حین بیان داستان ارکنه قون و اغوزخان و قوم قیات و درلکین، ذکر می کند که سرزمین اصلی مغولان در سمت مشرق در فاصله 7 تا 8 ماه فاصله (معادل حدود 10 تا 12 هزار کیلومتر فاصله) از آبادانی (احتمالا منظور از آبادانی، ماورالنهر آسیای میانه است) بوده است. او حد مشرقی سرزمین ایشان را پایان سرزمین ختای و حد مغربی آن را سرزمین اویغور (قدیم و نه اویغور فعلی) می داند. این آدرس (چه از روی مسافت و چه از روی جزئیات) قابل تطبیق با نواحی آلاسکا است. او ذکر می کند که مغول در ابتدا پوست حیوان می پوشیدند و غذایشان را از طریق شکار فراهم می کردند.