آتشفشان‌های قعر دریا
بیان ایده
سوره طور از سوره‌هایی است که با سوگند آغاز می گردد. 5 سوگندی که در ابتدای این سوره به چشم می‌خورد، معانی سربسته و تفکر برانگیزی دارد:
" سوگند به كوه طور، و كتابي نگاشته شده، در صفحه‌ای گشوده و گسترده، و سوگند به آن خانه آباد و آزاد خدا، و به بام بلند آسمان و آن سقف برافراشته، وآن دريای سر شار و افروخته، آری به همه اين‌ها سوگند كه عذاب پروردگارت فرا رسيدني است وهيچ باز دارنده‌ای برای آن نيست".
در اواخر دهه شصت و اوايل دهه هفتاد قرن بيستم، گروهي از پژوهشگران علوم دريایی با يك زيردريايی تحقيقاتی به سوی اعماق اقيانوس رفتند (12 كيلومتر پایین تر از سطح آب). آنها در بستر اقيانوس شكستگي‌ها و شكاف‌های آتشفشانی يافتند كه هر از گاهي شعله‌ور مي‌شود و گداخته‌هايي از خود با شدت بيرون مي‌زند. در نتيجه آب‌هاي نزديك را به جوش مي‌آورد و تبديل به بخار مي‌كند. اين بخارها به بالا رفته، با بخش‌هاي ديگر از آب اقيانوس برخورد مي‌كند و بار دیگر براثر حرارت زياد دوباره تبخير مي‌گردد، و اينگونه اين پديده در حال تكرار است. زمين آتش و گداخته‌ها دروني خود را با انفجارهاي مهيب از شكاف‌هاي قعر اقيانوس خارج مي‌كند و آب نزديك را به جوش مي‌آورد و تبخير مي‌كند تا لايه‌هاي بالاتر آب آن را دوباره تبديل به آب كند. اين آتش و گداخته‌هاي درون كره زمين از اين راه نفس مي‌كشد و آرام مي‌گيرد.
بررسی لغوی و تفسیری
کلمات اصلی
- البحر: هر محل بزرگ و وسیعی که آب فراوان در آ ن قرار گیرد[۱].
- المسجور: مسجور، اسم مفعول، از "س- ج- ر" و دارای دو معنای اصلی است:
1-افروختن و گداختن، "سجر التنور" یعنی تنور را افروخت (روشن کرد)[۲].
2- پرکردن و لبريز نمودن [۳][۴][۵]
بررسی تفسیری
آیه مورد بحث، آیه 6 از این سوره است که می‌فرماید: " وَالْبَحْرِ الْمَسْجُورِ" قسم به بحر مسجور که با توجه به معنای لغوی مسجور ، دو تفسیر برای آیه یاد شده است:
- قسم به دریا ی مملو و پر
- قسم به دریای افروخته شده و گداخته، که مفسران آیه 6 تکویر(" وَإِذَا الْبِحَارُ سُجِّرَتْ "، درياها آنگه كه جوشان گردند) را مؤید این معنا می‌دانند.
نکته‌ای که مفسران در باره آن هم نظرند، اینست که این آیه بیانگر وضعیت دریاها در پایان دنیاست. اما بعضی از مفسران در مورد این آیه نظر خاصی دارند.
طنطاوی (12/225) می‌گوید که "در گذشته و در زمان پیامبر مردم نمی‌دانستند که "بحر مسجور" چیست؟ از پیامبر اکرم (ص) نیز شنیده بودند که "ان تحت البحر ناراً و تحت النار بحراً". امروزه مفهوم حدیث درک می‌شود. دانشمندان امروزه در یافته‌اند که دریایی از مواد مذاب در دل کره زمین ودر درون زمین است و ما در واقع بر روی دریای عظیمی از آتش زندگی می‌کنیم.
حدیثی که درتفسیر عیاشی از امام باقر(ع) نقل شده، شاهدی بر این معناست. در این حدیث آمده است که قارون در بحر مسجور عذاب می‌شود. قرآن می‌فرماید: "فخسفنا به و بداره الارض" (قصص/ 28/81) قارون و خانه و گنج‌هایش در اعماق زمین فرو رفتند (نک. مکار م شیرازی، 22/414).
گفتنی است که تفسیر"بحر مسجور" به اقیانوس‌های کره زمین با تفسیر به دریایی از مواد مذاب در درون زمین با یکدیگر منافات ندارد و ممکن است که هر دو مورد نظر قرآن باشد.
اهداف تحقیق
آیات مرتبط
روایات مرتبط
انه تحمى البحار يوم القيامة فتجعل نارا [۶] دریاها در روز قیامت تبدیل به آتش می‌شوند. أخرج أبو الشيخ عن كعب في قوله وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ قال:" البحر يسجر فيصير جهنم" [۷]."در روز رستاخیز دریاها به جوش خواهند آمد و یک پارچه آتش خواهند شد.
وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُور، قال یسجر یوم القیامة [۸]، مراد از بحر مسجور اینست که دریاها در آستانه قیامت تبدیل به آتش می‌شوند.