پیوستگی و جداسازی آسمان‌ها و زمین

أَوَلَمْ يَرَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓا۟ أَنَّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَٰهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ ٱلْمَآءِ كُلَّ شَىْءٍ حَىٍّ أَفَلَا يُؤْمِنُونَ

آیا کافران ندیدند که آسمانها و زمین به هم پیوسته بودند، و ما آنها را از یکدیگر باز کردیم؛ و هر چیز زنده‌ای را از آب قرار دادیم؟! آیا ایمان نمی‌آورند؟!

آیه 30 سوره انبیاء

بیان ایده

در این آیه به مرحله‌ای از آفرینش اشاره شده است که آسمان‌ها و زمین به هم متصل بودند و خداوند آنها را جدا کرد. واژه «رتق» به معنای بستن و به هم پیوستن، مصدر است و در آيه به معناى اسم مفعول استفاده شده است و «فتق» به معناى گشودن و باز كردن و ضدّ رتق است. درباره مراد از «رتق» و «فتق» (پيوستگى و جدايى) آسمان‌ها و زمین چیست، نظرات مختلفی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

برخی برآنند که منظور از پيوستگى، يكنواخت بودن مواد جهان است، به طورى كه‏ همه در هم فرو رفته بود و به صورت ماده واحدى خودنمايى مى‌‏كرد، از آنجا که مرتب جزئياتى از زمين جدا گشته به صورت مركبات و مواليد جلوه مى‏‌كنند، و همچنين مواليدى در جو پديد مى‏‌آيد، می‌توان به این نتیجه رسید که روزى همه اين موجودات منفصل و جداى از هم، منظم و متصل به هم بودند، یعنی يك موجود رتق و متصل الاجزاء وجود داشته است که بعدها خداى تعالى آن را فتق كرده و در تحت تدبيرى منظم و متقن، موجوداتى بى‏‌شمار از دل آن يك موجود بيرون آورد كه هر يك براى خود داراى فضيلت‏‌ها و آثارى شد.

برخی منظور از به هم پيوستگى آسمان را اين دانسته‌اند كه در آغاز بارانى نمى‏‌باريد و به هم پيوستگى زمين را نیز چنین تفسیر کرده‌اند كه در آن زمان گياهى نمى‏رویيد، اما خدا اين هر دو را گشود، از آسمان باران نازل كرد و از زمين انواع گياهان را رويانيد. روايات متعددى از طرق اهل بيت (ع) به معنى اخير اشاره مى‌‏كند» .

بررسی لغوی و تفسیری

کلمات اصلی

• رَتق: ضميمه كردن و به هم چسباندن دو چيز
• فَتَقنا: فعل ماضی از ریشه «ف ت ق» به معنای جداسازى دو چيز متصل به هم

اهداف و روش تحقیق

آیات مرتبط=