پرده‌های جنین

خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَٰحِدَةٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَأَنزَلَ لَكُم مِّنَ ٱلْأَنْعَٰمِ ثَمَٰنِيَةَ أَزْوَٰجٍ يَخْلُقُكُمْ فِى بُطُونِ أُمَّهَٰتِكُمْ خَلْقًا مِّنۢ بَعْدِ خَلْقٍ فِى ظُلُمَٰتٍ ثَلَٰثٍ ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ ٱلْمُلْكُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّىٰ تُصْرَفُونَ

او شما را از یک نفس آفرید، و همسرش را از (باقیمانده گِل) او خلق کرد؛ و برای شما هشت زوج از چهارپایان ایجاد کرد؛ او شما را در شکم مادرانتان آفرینشی بعد از آفرینش دیگر، در میان تاریکیهای سه گانه، می‌بخشد! این است خداوند، پروردگار شما که حکومت (عالم هستی) از آن اوست؛ هیچ معبودی جز او نیست؛ پس چگونه از راه حق منحرف می‌شوید؟!

آیه 6 سوره زمر

بیان ایده

در باره مسئله جنین، زندگی و اسرار آن در رحم مادر، اشاراتی علمی در آیاتی از قرآن كریم وارد شده است. یکی از این آیات، آیه ششم سوره زمر است که در آن، خداوند از تاریکی‌های سه گانه‌ای سخن می‌گوید که جنین در آن قرار دارد. در پاسخ به این پرسش که این سه لایه چیست، علم امروز چنین می‌گوید:

از زمانی كه سلول تخم در انسان تشكيل مي‌شود و رشد خود را با تقسيم سلولی (ميتوز) آغاز مي‌كند، مراحل مختلفی اتفاق می‌افتد. از همان هفته‌های اول، به وجود آمدن لايه‌ها (اكتودرم، مزودرم و آندودرم) را می‌توان مشاهده كرد *. در مرحله مورولا و بلاستولای اوليه يعنی 4-5 روز پس از لقاح و پيش از جايگزينی در رحم مادر، لايه‌ای به نام تروفوبلاست شكل می‌گيرد كه در سطح بيرونی جنين قرار دارد و حين جايگزينی جنين، در شكل‌گيری جفت جهت تهيه غذای جنين از مادر شركت دارد. در واقع، اين لايه در پيرامون توده سلولی درونی (سازنده جنين) قرار مي‌گيرد و سلول‌های سازنده آن جدا از اين توده است .

همزمان، لايه‌های آمنيون، كوريون و آلنتويس در سطح بيرونی جنين ساخته مي‌شود و....

این کشفیات علمی که اجمالاً درآیة 6 سوره زمر یاد شده، حکایت از اعجاز علمی قرآن کریم در طرح این موضوع دارد. زیرا اطلاعات مربوط به جنين‌شناسی برای اولين بار توسط كارل فون بائر (1792-1867)، كاشف اوول در پستانداران و تئوری لايه‌های زاينده) در سال 1828 ارائه شد. رفته رفته اين اطلاعات كه دست‌يابی به آنها كار آسانی نبود، تكميل‌تر گردید تا امروز كه بخشی از اين مجهولات برای ما معلوم شده است.

کلمات اصلی

• بُطُونِ: جمع بطن به معنای شکم
• ظُلُمَات: جمع ظلمت به معنای تاریکی

اهداف و روش تحقیق

آیه 6 سوره زمر از اشارات علمی قرآن در مورد علم جنین شناسی است که مراحل تدریجی تکامل در رحم مادر را -پیش از آنکه شناخت دقیقی از مراحل پیچیده و دقیق زندگی رحمی حاصل شود- بیان می‌کند. وجود پوشش‌های سه گانه در رشد و تکوین و تکامل آن ضروری و قرارگیری جنین در سه فضای تاریکی، لازمه رشد وی است. گفتنی است که وجود نور مرئی سبب فساد جنین می‌شود.

درآیه یاد شده، خداوند از تاریکی‌های سه گانه‌ای سخن می‌گوید که جنین در آن قرار دارد. امروزه در علم زیست شناسی اثبات شده که از زماني كه سلول تخم در انسان تشكيل می‌‌شود و رشد خود را با تقسيم سلولی (ميتوز) آغاز مي‌كند، مراحل مختلفی اتفاق مي‌افتد. با توجه به اینکه وجود پرده‌های جنین در عصر حاضر کشف گردیده است و بشر در عصر نزول قرآن به این دانش دسترسی نداشته، اشاره به این نکته در آیه مورد بحث می‌تواند یکی از جنبه‌های اعجاز علمی قرآن کریم تلقی شود.

آیات مرتبط

ٱلَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَٰٓئِرَ ٱلْإِثْمِ وَٱلْفَوَٰحِشَ إِلَّا ٱللَّمَمَ إِنَّ رَبَّكَ وَٰسِعُ ٱلْمَغْفِرَةِ هُوَ أَعْلَمُ بِكُمْ إِذْ أَنشَأَكُم مِّنَ ٱلْأَرْضِ وَإِذْ أَنتُمْ أَجِنَّةٌ فِى بُطُونِ أُمَّهَٰتِكُمْ فَلَا تُزَكُّوٓا۟ أَنفُسَكُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ ٱتَّقَىٰٓ

همانها که از گناهان بزرگ و اعمال زشت دوری می‌کنند، جز گناهان صغیره (که گاه آلوده آن می‌شوند)؛ آمرزش پروردگار تو گسترده است؛ او نسبت به شما از همه آگاهتر است از آن هنگام که شما را از زمین آفرید و در آن موقع که بصورت جنینهایی در شکم مادرانتان بودید؛ پس خودستایی نکنید، او پرهیزگاران را بهتر می‌شناسد!

آیه 32 سوره نجم