نگاهی نو به بخشی از جزئیات نامه اعمال با استفاده از مسائل زیست مولکولی در قرآن کریم

خلاصه

طبق آیات قرآن کریم و روایات ائمه معصومین (ع)، شناخت نفس از حقوقی است که انسان باید نسبت به نفس و بدن خود رعایت کند. از طرفی علم به حقیقت نامه اعمال برای تمام کسانی که به آن عقیده دارند، لازم و ضروری می‌باشد. در قرآن کریم و روایات ائمه‌ی معصومین (ع) در مورد نامه اعمال، چگونگی آشکار شدن آن، تجسم اعمال و سایر مسائل مربوط به ثبت اعمال توضیحاتی داده شده است که با مطالعه‌ی دقیق آیات قرآن و احادیث شریف ائمه و در کنار اینها تفکر عمیق در رازهای جهان هستی و شناخت بدن انسان می‌توان تا حدی به بعضی حقایق دست یافت یا لااقل به آنها نزدیک شد. در تحقیق حاضر سعی شده است تا مسائل زیستی مرتبط با ژنتیک انسان، با نگرش دینی قرآنی با بررسی منابع متعدد و راهنمایی اساتید بیوتکنولوژی و حوزه دانشگاهیان مشهد به صورت منسجم گردآوری شود و نامه اعمال در سوره هایی که معاد را به تصویر کشیده اند با نگاهی نو مورد بررسی قرار گیرد. نتایج تحقیق نشان داد که کدهای ژنتیکی بر اساس عمل انسان ها برای آنها تقدیر شده و بر اساس فطرت خداجو هدایت می شوند اما در صورت انتخاب نادرست در زندگی امکان استفاده از کدهای دیگر می باشد. بنابراین همانند سازی و رونویسی طبق فطرت انسان می باشد پس تصمیم به کار خوب نیز به شکل ثواب ثبت می شود چه عمل خوب انجام شود چه انجام نپذیرد چرا که ثبت ثواب آسان تر از ثبت گناه می باشد. بیان کدهای ژنتیکی بسته به انتخاب انسان در زندگی مدام در حال تغییر می باشند و این تغییر در بدن هر انسان منحصر به فرد بوده و تا روز قیامت ادامه دارد. پس از نفخ صور دوم در همه افراد شناختی ایجاد می شود که نمایش این رموز همراه با شکل عملی آن یعنی فعل و انتخاب فرد در آن زمان باشد، پس جای هیچ اعتراضی نمی باشد و کارنامه اعمال هر فرد به وضوح برایش مشخص می شود. خداوند امکان بازخوانی این رموز به اعمال را در روز قیامت فراهم می آورد، به گونه ای که انسان با دیدن این کدها متوجه کاری که در آن زمان خاص انجام شده، انتخاب درست در مسیر مستقیم یا انتخاب نادرست می شود.

کلمات کلیدی

نامه اعمال، تاثیر محیط بر نامه اعمال، امام مبین، بیان کدهای ژنتیکی، ژنتیک، اپی ژنتیک، ترانسپوزون، هتروکروماتین، یوکروماتین، توالی یابی، هم ردیفی، فیلوژنی

مقدمه

شناخت نفس، از حقوقی است که انسان ملزم به رعایت آن نسبت به نفس خویش می باشد، به طوری که در روایات متعددی نیز به آن سفارش شده است. در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده است: آن کس که نفس خود را شناخت خدایش را شناخته است . همچنین امام صادق (ع) فرمودند: من همه علوم بشری را در چهار چیز یافتم. اول این که خدای خود را بشناسی و دوم این که بدانی خالق هستی بدن تو را چگونه آفریده است. سوم این که بدانی برای سعادت تو چه دستورهایی را بیان کرده است و چهارم این که بدانی چه چیزی تو را از مسیر سعادت خارج می کند و تو را از آن نهی می نماید (حیدری نراقی، 1386). در آیاتی از قرآن کریم نیز به شناخت نفس اشاره شده است(ذاریات/27). با توجه به آیات و روایات چنین استنباط می شود که شناخت بدن دارای اهمیت می باشد. بدن انسان دارای میلیارد ها سلول یعنی حدودا 7200000000000 سلول می باشد (بیانکونی و همکاران، 2013). علم بشر به جایی رسیده است که اجزای هسته سلول های بدن را شناسایی نموده است. یکی از این اجزا کروموزوم ها می باشند. تعداد کروموزوم های موجود در هسته سلول از ویژگی های هر موجود زنده می باشد، به عنوان مثال در هریک از سلول های بدن انسان 46 کروموزوم (23 کروموزوم مادری و 23 کروموزوم پدری) وجود دارد. هر کروموزوم از دو کروماتید تشکیل شده است که در محلی به نام سانترومر به هم متصل می شوند. هر کروماتید از دو رشته DNAدو رشته ای تشکیل شده است. در ساختار هر مولکول DNA واحدهایی به نام نوکلئوتید وجود دارد که هر کدام ار آنها از یک ترکیب فسفردار، نوعی قند و یکی از چهار نوع باز آلی که آنها را با علامت های G، C، Tو A شناسایی می کنند، تشکیل می شود. DNA مولکول بسیار طویلی است که دو رشته آن مانند زیپ به هم متصل شده اند و در هر رشته هزاران نوکلئوتید وجود دارد. نحوه قرار گرفتن نوکلئوتیدهای مقابل هم در ساختار زیپ مانند DNA طوری است که همیشه A مقابلT قرار می گیرد. حدود 3 میلیارد جفت باز در 23 جفت کروموزوم قرار گرفته است.

شکل1- طرح شماتیک سلول تا بازهای DNA

توالی نوکلئوتیدها در هر یک از دو رشته DNA از اهمیت بالایی برخوردار می باشد، زیرا الگوی همانند سازی و رونویسی می باشند. تقسیم مداوم سلول های بدن به دلیل رشد و نمو، ترمیم بخش های آسیب دیده و تولید مثل نیازمند همانند سازی مولکولDNA موجود در هسته سلول می باشد. از طرفی وقتی به یک موجود می نگرید آنچه می بینید یا پروتئین است یا توسط پروتئین ساخته شده است. پروتئین ها مهم ترین مظاهر نظم در موجودات زنده هستند که از اسیدهای آمینه ساخته شده اند. توالی خطی توالی خاصی از نوکلئوتیدها(ژن ها) طی رونویسی، توالی های خاص اولیه اسیدهای آمینه را در پروتئین های خاص مشخص می کنند.

شکل2- طرح شماتیک توالی نوکلئوتیدها تا توالی اسیدهای آمینه

تعیین توالی بیش از ۹۰ ٪ ژنوم انسان در فوریه سال ۲۰۰۱ به پایان رسید. اما هنوز بسیاری از ژنهای انسان شناسایی نشده‌اند. DNA موجود در سلول های بدن یا به صورت هتروکروماتین (دارای همانند سازی و بدون امکان رونویسی) و یا به صورت یوکروماتین (دارای همانند سازی و رونویسی) هستند. یوکروماتین حاوی بسیاری از ژن های فعال می باشد. هتروکروماتین فشرده تر می باشد و گاهی حاشیه هتروکروماتین ژن ها را محصور نموده و باعث غیر فعال شدن آنها می شود. بخش هتروکروماتین می تواند به صورت اختیاری یا ناپایدار (کروموزوم X) باشد و یا این که هتروکروماتین ساختمانی و پایدار(سانترومر، تلومر و توالی های تکراری) باشد. به طور کلی در ژنوم انسان، بخش کوچکی از DNA فعاليت مشخصی مثل کدکردنRNA و ساخت پروتئين دارد و قسمت اعظم آن دارای فعاليت شناخته شده ای نيست که به آن دراصطلاح DNA زايد (Junk DNA) گفته می شود. در حال حاضر مشخص شده است بر خلاف آن چیزی که قبلا تصور می شد بیشتر ژنوم ناکارآمد (junk) نیست. در حقیقت کنسرسیوم پروژه ENCODE که از تعداد زیادی آزمایشگاه و پایگاه داده بهره می برد مشخص کرد که این نواحی غیر کد کننده خاستگاه هر چیزی، از جایگاه صفت بیماری گرفته تا سیگنال های تنظیمی مختلف را شامل می شود و همگی این اعمال از طریق انواع جدیدی از ژن هایی بر پایه RNA می باشند. با توجه به فشرده بودن DNA در بخش هتروکروماتین، تنظیم ژن و حفاظت از تمامیت کروموزومی از مسئولیت های این بخش می باشد. هنگامی که دو سلول دختری از یک سلول والد حاصل می شود، بخش هتروکروماتین کاملا به ارث می رسد ، به این معنی که کلون جدید دارای مناطق هتروکروماتینی DNA والد می باشد، که موجب توارث اپی ژنتیکی می شود(8: دیفرنس). در داخل هسته برخی از ژن ها تقریبا به طور دائمی فعال(کدکردنRNA و ساخت پروتئين) هستند، اما بقیه برای رفع نیاز های سلول یا موجود باید روشن و خاموش شوند. هر ژن، پروتئین مجزایی را کد می نماید و هر پروتئین در درون سلول یا در قسمت های دیگر موجود زنده فعالیت خاصی را انجام می دهد. به نظر می رسد در میان سلول های بدن انسان، سلول هایی وجود دارد که کدهای ژنتیکی یوکروماتین آنها بسته به انتخاب فرد در زندگی و نوع رفتار او ثبت می شود و بخش هتروکروماتین مربوط به اجداد فرد می باشد. سلول های متاثر از رفتار فرد جزء اصلی بدن او می باشند و سایر اجزاء بدن جزء زائد می باشند( با توجه به نظریه آکل و ماکول). همه اعضای گونه انسان دارای مجموعه DNA نسبتا یکسانی هستند. ولی تفاوت های جزئی در DNA، موجب تنوع انسان می گردد. اگر مقایسه توالی های کامل DNA تک تک افراد امکان پذیر باشد، در این صورت به استثنای دو قلوهای یکسان، هر فردی از روی انگشت نگاری DNA قابل شناسایی خواهد بود. امروزه بشر قادر است با استفاده از توالی یابی توالی کدهای ژنتیکی A، G، C و T موجود بر روی DNA بعضی از صفات، بیماری های فرد، اجداد و حتی بیماری احتمالی فرزندان را شناسایی نماید(براون، 1392، چاولا، 1382 و گریفیث و همکاران، 1387).

شکل3- توالی یابی DNA

در مورد آیاتی که در آنها به نامه اعمال، ثبت اعمال انسان، ثبت اعمال در لوح محفوظ، فرستادن اعمال خیر و شر به آخرت، جزای سنت نیک و بد اشاره شده است، تفاسیر متعددی وجود دارد. در تحقیق حاضر سعی شده است تا مسائل زیستی مرتبط با ژنتیک انسان با بررسی منابع متعدد و راهنمایی اساتید بیوتکنولوژی با طرح سوال های زیستی متعدد به صورت منسجم گردآوری شود و با نگرش دینی قرآنی با استفاده از آیات قرآن کریم، تفاسیر مربوط به آن، کتب و سایت های تدبر در قرآن کریم و راهنمایی اساتید حوزه دانشگاهیان مشهد تلفیق شده و نامه اعمال در سوره هایی که معاد را به تصویر کشیده اند با نگاهی نو مورد بررسی قرار گیرد.

نتایج

فطرت توحیدی انسان در سوره ابراهیم آیه 27 آمده است: «یثبت الله الذین امنوا بالقول الثابت فی الحیوه الدنیا و فی الاخره و یضل الله الظالمین و یفعل الله ما یشاء»: (خداوند کسانی را که ایمان آورند بخاطر گفتارو اعتقاد ثابتشان در زندگی دنیا و آخرت ثابت قدم می کند و ستمگران را گمراه می سازد و خدا هر چه بخواهد انجام می دهد)، «فلمازاغوا ازاغ الله قلوبهم »(صف/5): (وچون اعراض کردند، خداوند هم دلهایشان را اعراض داد)، تفسیر المیزان: خداوند بشر را بر فطرت توحید آفریده و نیک و بد رادر فطرتش به او تعلیم نموده و آنگاه این فطرت را با دعوت انبیاء تأیید کرده ،پس همه لوازم هدایت را برای بشر مهیا نموده است ، و انسان اگر مطابق فطرتش پیش برود، خداوند او را هدایت کرده و به کمال مطلوبش می رساند، اگر از روش فطرت منحرف شده و دل به دنیا و زخارف آن بسپارد، خدای متعال به منظور مجازات ، توفیق را از او سلب می کند و با قطع رحمتش ، ضلالت وی را حتمی می سازد(11: تدبر). با توجه به آیه 27 سوره ابراهیم به نظر می رسد یکی از جنبه های رحمانیت خداوند به همه انسان ها، فطرت یکسان و کدهای ژنتیکی یکسان باشد. به طوری که با رفتار انسان ها و نسل ها در این کدهای ژنتیکی تغییر ایجاد شده است. بیان کدهای ژنتیکی بسته به انتخاب انسان در زندگی مدام در حال تغییر می باشند و این تغییر در بدن هر انسان منحصر به فرد بوده و تا روز قیامت ادامه دارد. این کدهای ژنتیکی نمایانگر عمل هر انسان در طول زندگی می باشد. شاید بتوان در شکل شماتیک ذیل این مطلب را روشن نمود.

انتخاب1: بیان کدهایACTGAGGCTTTAACGCGCGTGTAC انتخاب2: بیان کدهایTAAAGGTAACAATTGGAGAGAGTGTG در اثر تغییر بخش هتروکروماتین به یوکروماتین شکل4- طرح شماتیک ثبت اعمال به صورت بیان متفاوت کدهای ژنتیکی با هر انتخاب

ثبت اعمال به صورت کدهای ژنتیکی

ثبت این رموز در این زمان از عمر برای ما شاید نهایتا منجر به شناخت عوامل زیست مولکولی شود اما شاید رشته DNA در سلول های خاص مذکور (جزء اصلی) درای بعد زمانی و مکانی باشند که انسان در دنیای مادی و جسم امکان دستیابی به آن را ندارد و لحظه لحظه عمر توسط خداوند حکیم توسط این کدها ثبت شده است، همان طور که در آیه 29 سوره جاثیه آمده است: «هذا کتابنا ینطق علیکم بالحق اناکنا نستنسخ ماکنتم تعملون »: (این کتاب ماست که به حق بر شما سخن می گوید: ما همواره آنچه شما می کردید، نسخه برداری می نمودیم ). تفسیر المیزان: خطاب در اینجا با رسول خدا (ص) و عموم افرادیست که شأنیت دیدن دارند. می فرماید: تو می بینی که هر امتی با حالت خضوع و ترس به زانو می افتند و به سوی کتاب مخصوص به خودشان یعنی نامه اعمالشان دعوت می شوند و به آنها گفته می شود: امروزبه عنوان جزا، همان اعمالی که انجام داده اید به شما داده می شود، از این آیه استفاده می شود که هر امتی مانند هر فردی نامه عملی مخصوص به خود دارد. آنگاه خداوند متعال به آنها خطاب می نماید که : این کتاب ماست که علیه شما به حق سخن می گوید و گواهی می دهد. و مراد از آن نامه اعمال است که جزئی از لوح محفوظ نیز هست ، چون از آنجا نسخه برداری شده و اینکه گفته می شود ملائکه اعمال مردم را ثبت می کنند یعنی ملائکه آنچه را از لوح محفوظ نزد خود دارند با اعمال بندگان مطابقت می دهند، آنگاه در مقام تعلیل اینکه ، کتاب اعمالشان علیه آنها به حق گواهی می دهد می فرماید: چون کتاب ما دلالت می کند بر عمل شما، دلالتی برحق ، و بدون تخلف ، زیرا کتاب ما لوح محفوظ است که بر تمامی جهات واقعی اعمال شما احاطه ‌دارد(11: تدبر).

هر انتخاب و عملی بر ژن اثر گذاشته و نشانه کارها در ژن افراد نمود پیدا می کند. پس از نفخ صور دوم در همه افراد شناختی ایجاد می شود که نمایش این رموز همراه با شکل عملی آن یعنی فعل و انتخاب فرد در آن زمان باشد، پس جای هیچ اعتراضی نمی باشد و کارنامه اعمال هر فرد به وضوح برایش مشخص می شود. خداوند امکان بازخوانی این رموز به اعمال را در روز قیامت فراهم می آورد، به گونه ای که انسان با دیدن این کدها متوجه کاری که در آن زمان خاص انجام شده، انتخاب درست در مسیر مستقیم یا انتخاب نادرست می شود. در آیه 14 سوره سوره اسرا آمده است: «اقرا کتابک کفی بنفسک الیوم علیک حسیبا»: (و به او گفته شود، بخوان نامه ات را که تو خود برای رسیدگی و محاسبه اعمال خویش کفایت می کنی). تفسیر المیزان: این آیه دلالت می کند که حجت کتاب عمل ، حجتی قاطع است که هیچ خواننده ای در آن تردید نمی کند هر چند که خود شخص گنه کار باشد، چون خود عمل را به عینه مشاهده می کند و جایی برای تردید و انکار وجود ندارد و پاداش و کیفر نیزعین خود عمل است ، همچنانکه می فرماید، «لا تعتذروا الیوم انما تجزون ما کنتم تعملون»(تحریم/7): (امروز عذر نیاورید، چون کیفر شما همان عملی است که انجام می دادید). تفسیرالمیزان: ماحصل آیات این است که خدای سبحان قرآن را برای هدایت ملت اقوم قرارداده و سنت او چنین است که هر کس هدایت شود نتیجه عمل صالح و عقیده نیک خودرا می بیند و هر کس گمراه شود نتیجه اعمال بد و عقاید پلید خود را خواهد دید، پس واجب است که انسان از تمایلات و هواهای نفسانی خود پیروی نکند و در ارتکاب مشتهیات خود عجله نورزد، بلکه در امور، توقف و درنگ نماید تا خیر و شر را کاملا تشخیص داده و خیر را برگزیده و از شر احتراز نماید(11: تدبر). در سوره انبیا آیه 94 آمده است: «فمن یعمل من الصالحات وهو مؤمن فلا کفران لسعیه وانا له کاتبون»: (پس هر کس اعمال شایسته نماید و مؤمن باشد کوشش او بدون پاداش نمی ماند و مابرای او ثبت می کنیم). تفسیر المیزان: یعنی از افراد بشر هر کس چیزی از اعمال صالح را به جا آورد و ایمان داشته باشد ـچون عمل صالح بدون ایمان اثر و ارزشی ندارد ـ سعی او مستور نمی ماند و ما اعمال اورا در صحیفه اعمال ثبت می کنیم . لذا عمل صالح او فراموش و کفران نمی شود. این آیه از آیاتی است که دلالت می کند عمل صالح وقتی مقبول می افتد که توأم باایمان باشد و نیز دلالت می کند که فرد مؤمنی که بعضی از اعمال صالح را انجام می دهداهل فلاح است(11: تدبر). کتاب و کاتب در این آیات می تواند نشان دهنده این مطلب باشد که اعمال ما به صورت کدهای ژنتیکی به هم متصل و ثبت می شود چرا که کتب در زبان عرب به معنای ثبت کردن می باشد.

حافظین اعمال و آثار گناه بر نعمت ها

در سوره طارق آیه 4 آمده است: «ان کل نفس لمـاعلیهاحافظ»: (که هیچ انسانی نیست ،مگرآنکه نگهبانی براوموکل است ) تفسیر المیزان: در جواب سوگند در این سوره می فرماید: هیچ نفسی نیست جز اینکه نگهبانی بر او موکل است ، یعنی فرشتگان وملائکه ای مأمور حفاظت از افراد هستند و اعمال خوب و بد هر کسی را می نویسند ومطابق نیت و نحوه صدور آن اعمال آنها را ثبت می کنند تا انسانها بر طبق آن نامه عمل در قیامت حساب و جزا ببینند، همچنانکه درآیات 9 تا 12 سوره انفطار فرمود:«و ان علیکم لحافظین کراما کاتبین یعلمون ما تفعلون»: (بدرستی که ما بر شما محافظانی گمارده ایم که نویسندگانی گرامی هستند و هر چه را که انجام می دهید، می نویسند). تفسیر المیزان: در حالی که به تحقیق خداوند از ناحیه خود حافظانی را موکل بر شما نموده که اعمال شما را با نوشتن ثبت و ضبط می کنند، حافظانی که دارای کرامت و عزتی در نزد خدای تعالی هستند واراده نمی کنند، جز آنچه را که خدا اراده کرده و آنان به تمام اعمالی که مرتکب می شوید، علم دارند، بنابراین در تشخیص نیک و بد اعمال شما مرتکب اشتباه و خطا نمی گردد و حتی دانای به نیات شما هستند. شاید هم منظور این باشد که جانهای انسانها بعد از مردن نیز محفوظ است و بامردن نابود نمی شود، بلکه روحشان باقی می ماند تا روزی که خدای سبحان بدنها رادوباره زنده کند در آن روز جانها به بدنها بر می گردد تا انسان طبق اعمالی که انجام داده ، جزا داده شود، چون اعمال او نیز در نزد خدا محفوظ است(11: تدبر) و در آیه 11 سوره رعدمی فرماید: «له معقبات من بین یدیه ومن خلفه یحفظونه من امر الله ان الله لا یغیر مابقوم حتی یغیروا ما بانفسهم و اذا اراد الله بقوم سوء افلا مردله و ما لهم من دونه من وال»: (برای انسان مأمورانی است که وی را از جلوی رو و پشت سر از فرمان خدا محافظت می کنند و خداوند نعمتی را که در نزد گروهی هست تغییرنمی دهد تا زمانیکه آنها آنچه در ضمیرشان دارند تغییر دهند و زمانی که خداوند برای گروهی بدی بخواهد هیچ امری نمی تواند مانع او گردد و برای ایشان غیر ازخدا سرپرستی نیست ). تفسیر المیزان:اگر خداى تعالى آثار حاضر و غایب انسانى را به وسیله این وسائط که گاهى آنها را حافظین نامیده و گاهى معقبات خوانده حفظ نمى‏فرمود، هر آینه فنا و نابودى از هر جهت آنها را احاطه نموده و هلاکت از پیش رو و پشت سر به سویشان مى‏شتافت، چیزى که هست همانطور که حفظ آنها به امرى از ناحیه خداست همچنین فناى آنها و فساد و هلاکتشان به امر خداست، زیرا ملک هستى از آن اوست و جز او کسى مدبر و متصرف در آن نیست، این آن حقیقتى است که تعلیم قرآنى بدان هدایت مى‏کند.

از آنجا که ثبت کدهای ژنتیکی اهمیت زیادی دارد نگهبانانی از پیش رو و پشت سر آنها را تصحیح می کنند. فریب شیطان موجب ایجاد خطا در نوشته شدن کدهای ژنتیکی طبق فطرت پاک و خداجوی انسان می شود. حال آنکه همانند سازی و رونویسی از DNA درون سلول در چندین مرحله با استفاده از آنزیم های خاص مورد بررسی قرار می گیرد تا اشتباهات رونویسی و همانند سازی جبران شود و کدهای اشتباه تجزیه شده و با کدهای جدید جایگزین گردد.

کتاب، نامه اعمال و طائر

در تفسیر نمونه آمده است: منظور از کتاب که در جمله «وَ نُخْرِجُ لَهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ کِتاباً یَلْقاهُ مَنْشُوراً»(اسراء/13) گفته شده، جمله بعدى یعنى «اقْرَأْ کِتابَکَ کَفى‏ بِنَفْسِکَ الْیَوْمَ عَلَیْکَ حَسِیباً»(إسراء/14) روشن مى‏کند، چون دلالت دارد بر اینکه: اولا آن کتابى که روز قیامت براى انسان بیرون مى‏کشند کتاب خود او است، و هیچ ربطى به غیر او ندارد. و ثانیا این کتاب حقایق تمامى اعمال آدمى را دارد، بدون اینکه کوچک‏ترین عمل او را از قلم انداخته باشد، هم چنان که در آیه دیگرى همین معنا را آورده و فرموده است: «وَ یَقُولُونَ یا وَیْلَتَنا ما لِهذَا الْکِتابِ لا یُغادِرُ صَغِیرَةً وَ لا کَبِیرَةً إِلَّا أَحْصاها» (کهف/49). و سوم اینکه: حقیقت اعمال را آمارگیرى نموده سعادت باشد یا شقاوت، نفع باشد یا ضرر جلوه‏گر مى‏سازد، جلوه‏اى که هیچ ابهامى نداشته و جاى هیچگونه عذرى باقى نمى‏گذارد، هم چنان که فرموده: «لَقَدْ کُنْتَ فِی غَفْلَةٍ مِنْ هذا فَکَشَفْنا عَنْکَ غِطاءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدِیدٌ» (ق/22). و از آیه «یَوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَیْرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ» (آل‌عمران/30) برمى‏آید که کتاب مزبور دربردارنده حقیقت اعمال و نتایج خیر و شر آنها است، نه اینکه مانند کتابهاى معمولى عبارت از خطوط و رسمها بوده باشد، پس آن کتاب عبارتست از همان اعمالى که خداوند آن را به انسان نشان مى‏دهد که دیگر جاى حاشا و تکذیب نماند، چون هیچ دلیلى محکمتر از مشاهده و دیدن نیست( ترجمه المیزان: ج‏13، ص: 75) (11: تدبر). در سوره اسرا آیه 13 از لفظ منشورا برای خواندن کتاب اعمال استفاده شده است. از طرفی در آیه 3 سوره مرسلات فرشتگان به عنوان ناشران نشر معرفی شده اند. نشر در مقابل لف به معنی گشودن با تمام جزئیات می باشد. با توجه به تراکم زیاد DNA در هر کروموزوم شاید بیان این لفظ تاییدی بر کدهای ژنتیکی گواهان قیامت باشد.

شکل6- طرح شماتیک از لف و نشر کروموزوم

مراد از «طائر» و «کتاب» ، یک چیز است و آن عبارت از اعمال آدمى است، و اگر فرمود: «وَ نُخْرِجُ لَهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ کِتاباً» (اسراء/13) و نفرمود «و نخرجه» با اینکه یکى بودن آن دو، اقتضاء مى‏کرد که به صورت دوم تعبیر کند، به خاطر این نیست که «کتاب» غیر از «طائر» است، بلکه براى این بوده که کسى توهم نکند که عمل قبلا طائر بوده و کتاب نبوده و در قیامت کتاب شده و دیگر طائر نیست و خلاصه اینکه در جمله «وَ نُخْرِجُ لَهُ» اشاره‏اى است به اینکه حقایق کتاب اعمال از ادراک انسان پوشیده شده و در پس پرده غفلت است، و خداوند در روز قیامت آن را از پس پرده بیرون مى‏کشد و آدمى را از جزئیات آن با خبر مى‏سازد، و مقصود از جمله «یَلْقاهُ مَنْشُوراً» هم همین است و این خود دلیل بر این است که این کتاب براى هر کس آماده و زیر سر است، و نسبت به احدى در آن غفلت نمى‏شود. بنا بر این، جمله مذکور تاکید جمله قبلى است که مى‏فرمود: «وَ کُلَّ إِنسانٍ أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فِی عُنُقِهِ»(اسراء/13) چون حاصل معناى این جمله نیز همین بود که هر انسانى به زودى آثار اعمالش را خواهد یافت، اولا براى اینکه آثار اعمال، لازم لا ینفک و جدایى ناپذیر او است و ثانیا براى اینکه به صورت کتابى در آمده که به زودى آن را پخش و منتشر خواهد دید (ترجمه المیزان: ج‏13، ص: 75 و 76)(11: تدبر).

با توجه به به کار بردن نسخه برداری در آیه 29 سوره جاثیه و نخرج در این آیه می توان گفت رفتار و انتخاب های هر فرد به صورت کدهای ژنتیکی ثبت می شود. از طرفی در توضیح آیه «وَ کُلَّ إِنسانٍ أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فِی عُنُقِهِ وَ نُخْرِجُ لَهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ کِتاباً یَلْقاهُ مَنْشُوراً» (اسراء/13) که طبق نظر علامه طباطبایی و آیت الله مکارم شیرازی در مورد نامه اعمال فردی می باشد. به نظر می رسد لفظ طائر برای نامه اعمال فردی، با توجه به این که شاید کدهای ثبت شده افراد با توجه به اثر عمل آنها در دیگران باشد برای این نامه عمل به کار برده شده است. نامه اعمال امت ها، دومین نامه اعمالی که علامه طباطبایی و آیت الله مکارم شیرازی به آن اشاره نموده اند، بیانگر خطوط اجتماعى زندگى انسان ها می باشد چنان که قرآن مى گوید: «کُلُّ أُمَّةٍ تُدْعى‏ إِلى‏ کِتابِهَا»(جاثیه / 28) : روز قیامت هر امتى به نامه اعمالش فرا خوانده می شود.

فراخوانده شدن هر کس در گروه خود و برانگیختن گواه از هر گروهی طبق آیه 84 سوره نحل: «و یوم نبعث من کل امه شهیدا ثم لا یؤذن للذین کفروا و لا هم یستعتبون»: (و روزی که از هر گروهی ، گواهی را بر می انگیزیم ، آنگاه به کسانی که کفر ورزیدند نه اجازه داده می شود و نه می توانند در مقام اعتذار برآیند) نیز شاید تاییدی بر مرتب نمودن توالی های هر فرد بر اساس فیلوژنی معنوی آنها باشد، طوری که بسته به انتخاب های زندگی و میزان شباهت افراد دسته بندی می شوند.

ثبت آثار محیطی در نامه اعمال فردی

محیط به روش های زیادی بر عمل ژن تاثیر می گذارد و مواد خام لازم برای فرایندهای سنتزی که توسط ژن ها کنترل می شود را فراهم می سازد. برای پیش بینی چگونگی رشد و نمو یک موجود ابتدا باید دید که چه ژن هایی را از والدین خود به ارث برده است. سپس باید دانست که این موجود در چه محیط های نموی قرار داشته است. هر موجودی یک دوره نموی از تولد تا مرگ دارد. این که یک موجود در لحظه بعدی چه خواهد شد هم به محیطی که در آن لحظه در آن قرار دارد و هم به وضعیت کنونی آن بستگی دارد. نه تنها محیط هایی که موجود با آن مواجه است بلکه ترتیب یا توالی قرار گرفتن در آن محیط ها نیز وضعیت متفاوتی در آن موجود به وجود می آورد(ارزانی،1385). لوح محو و اثبات، شامل مجموعه ای از اگرهاست یعنی اگر فرد در این ساعت این انتخاب را انجام دهد یا انتخاب دیگری انجام دهد آنچه در لوح محو و اثبات وجود دارد تغییر می کند و نتیجه عمل حاصل از انتخاب ثبت و نتیجه عمل انتخاب نشده محو می گردد. نتیجه نهایی انتخاب هر فرد در کل دوره زندگی در لوح محفوظ به عنوان کل دستاورد فرد از زندگی موجود می باشد که با توجه به فرازمانی بودن ذات اقدس الهی، نزد خداوند محفوظ می باشد و او عالم به همه امور می باشد. هر انتخاب انسان در زندگی بر سلول های او تاثیر می گذارد، این تاثیر می تواند در سطح کدهای ژنتیکی و پروتئین های حاصل نیز باشد. به نظر می رسد با توجه به وجود یک پایه ژنتیکی منحصر به فرد در هر انسان، اثر عمل تک تک اجداد، خود فرد و محیطی که در آن به سر می برد بر عمل ژن های او موثر بوده و با توالی یابی معنوی ژنوم می توان به واقعیت هر فرد پی برد(توجه به آیات11، 38 و 39 سوره رعد و سوره انفال آیه 53).

شکل8- اثر محیط بر بیان ژن

ثبت وقایع و آثار محیطی اجداد در نوادگان از طریق اپی ژنتیک در نامه اعمال امت ها براى دانشمندان علم ژنتیک، والدین و اجداد تنها به عنوان افرادى که ژن‌هایشان را انتقال داده‌اند اهمیت دارند و نوع زندگی‌شان در این مورد نقشى ندارد، اما گروه دیگرى از دانشمندان اکنون دلایل قانع کننده‌ای را به میان آورده‌اند که توارث ممکن است به واقع آنقدر که ژنتیک‌دان‌هاى کلاسیک معتقدند، ساخته و پرداخته نباشد. این نظریه اپى‌ژنتیک (epigenetics) نامیده مى‌شود. اپى‌ژنتیک نظریه اى در زمینه توارث است که مى‌گوید ژن داراى «حافظه‌اى» براى یک واقعه است. ممکن است دو نسل در معرض واقعه یا رخدادى قرار بگیرند و این رخداد در ژن‌هاى آن نسل نشان گذارى شوند و این تاثیرات براى ۴ یا ۵ نسل بعد یا بیشتر ادامه یابد. اپى‌ژنتیک مطالعه چگونگى انتقال اطلاعات از یک سلول به اخلافش بدون رمزگذارى دقیق اطلاعات در توالى DNA است. در عوض ژن‌ها ممکن است به شیوه‌هاى دیگر تغییر یابند یا اصلاح شوند. اپى‌ژنتیک شامل تغییراتی است که مى تواند به صورت حذف یا اضافه شدن مولکول هاى خاص از DNA باشد و این امر به نوبه خود بر چگونگى تفسیر ژن‌ها بوسیله هسته سلول تاثیر مى‌گذارد. دانشمندان متوجه شدند، در حالى که هر سلول در بدن انسان حاوى DNA یکسانى است، ژن هاى منفرد داراى مکانیسم سوئیچ کننده‌اى هستند که به آنها‌ دستور مى‌دهد، خاموش یا روشن باشند. این یافته مشخص مى‌کند که چگونه یک سلول براى مثال به سلول مغز، چشم یا ریه تبدیل مى‌شود. جهش هاى اپى‌ژنتیکى مى توانند با تداخل در این مکانیسم سوئیچ کننده از شناسایى شدن یا بروز یک ژن خاص جلوگیرى کنند(9: قطره). انتخاب راه درست یا نادرست توسط هر فرد از طریق ژنتیکی و اپی ژنتیکی بر حالات جسمی و روحی او تاثیر می گذارد. امکان تبدیل بخش هتروکروماتین به یوکروماتین و بالعکس نشانگر این مطلب است که امکان تغییر در بخشی از اثر عمل اجداد در ژنوم فرد وجود دارد، حتی فردی که اجدادش خلاف فطرت خداجوی خود رفتار کرده اند و کدهای نادرست را به نسل خود انتقال داده اند می تواند با اعمال صالح و مطابق فطرتی که انجام می دهد بخشی از هتروکروماتین ثبت شده توسط اجدادش را به یوکروماتین ثبت شده توسط خودش تبدیل کند و به نوعی آن را اصلاح نماید. لازم به ذکر است ترانسپوزون ها و سایر عوامل نیز تاثیر خود را خواهند داشت.

شکل9- طرح شماتیک عوامل شناخته شده و ناشناخته موثر در اپی ژنتیک

آشکار شدن نامه اعمال با شکافته شدن سلول حاوی اطلاعات ثبت شده شاید بتوان گفت که با نفخ صور اول انسان ها به خواست خداوند می میرند، سلول های جزء اصلی (فواد) آنها شکافته می شود. هسته سلول آنها کشیده می شود و آنچه را درون خود دارد بیرون می افکند و تهی می شود، کدهای ژنتیکی نمایان می شوند. با نفخ صور دوم انسان ها زنده می شوند در حالی که حقیقت کدهای ژنتیکی آنچه انجام داده اند را می دانند. لحظه به لحظه، ذره به ذره هر خوبی و هر بدی را می بینند و درک می کنند. چشم بصیرت انسان ها به رموز کدهای ژنتیکی به همان شکل که خداوند حکیم خواسته است، باز می شود. سوره زلزال می تواند اشاره ای به این موضوع باشد که در روز قیامت هسته سلول به سختی می لرزد، و همه اجزای درونش را خارج می سازد. انسان با وحشت می پرسد چه شده است، در آن روز اخبار درون هسته سلول بازگو می شود. پروردگار فرمان این امر را به سلول داده است. در آن روز DNA سلول های بدن به صورت پراکنده از هسته سلول خارج شده تا اعمالشان به آنها نشان داده شود. هر کس ذره ای خوبی کرده باشد، به صورت کد ژنتیکی ثبت شده و آن را خواهد دید. و هرکس ذره ای بدی کرده باشد نیز آن را خواهد دید. همچنین شاید سوره انشقاق اشاره ای باشد به آن گاه که سلول به امر خداوند شکافته می شود. هسته سلول کشیده می شود. و هسته سلول آنچه را درون خود دارد بیرون می افکند و تهی می شود. وقتی سلول کشیده شود و هسته آنچه درون خود دارد بیرون افکند تا تهی شود همه کدهای ژنتیکی ثبت شده آشکار می شود و پروردگار طبق اعمال افراد به حساب و جزای آنها می پردازد. در سوره مبارکه طارق نیز شاید بتوان چنین اشاراتی را یافت، سلول و آنچه درون سلول وجود دارد، پدیدار می شود. چه کسی به حقیقت آنچه درون هر سلول وجود دارد جز آفریدگار آن آگاه است. تو چه می دانی چه چیزی از درون آن ظلمت به وسیله طارق پدیدار می شود و چه می دانی رونده در ظلمت سلول و آشکار کننده کدهای ژنتیکی چیست. همان چیزی است که در سلول ها نفوذ می کند و موجب آشکار شدن کدهای ژنتیکی DNA هر انسان می شود که همه ظلمت ها را ازبین می برد و رازها را آشکار می سازد. هر فرد در درون سلول های بدن خود از DNA یی که در طول عمر خود آن را بازسازی کرده است و تا زمان مرگ در حال تغییر است، محافظت می کند. در سوره اعلی نیز چنین اشاراتی را می توان یافت هر سلول انسان دارای 46 کروموزوم می باشد که 23 کروموزوم پدری و 23 کروموزوم مادری می باشد. با هر بار تقسیم سلول همه اجزا به طور مساوی تقسیم می شوند و این تعداد همواره ثابت می ماند.کدهای ژنتیکی بر اساس عمل انسان ها برای آنها تقدیر شده و بر اساس فطرت خداجو هدایت می شوند اما در صورت انتخاب نادرست در زندگی امکان استفاده از کدهای دیگر می باشد. DNA از نوکلئوتیدها ساخته می شود. نوکلئوتیدهای مختلف در سلول پراکنده اند و بسته به هدف رونویسی و عمل فرد از آنها در ساخت کدهای ژنتیکی استفاده می شود. نوکلئوتیدی که در ساخت کد ژنتیکی استفاده نمی شود، نابود می شود. به زودی آن قدر کدهای ژنتیکی ثبت شده به صورت نامه اعمال را بر تو می خوانیم که دیگر فراموش نکنی. هیچ چیز فراموش نمی شود مگر چیزی که خداوند بخواهد زیرا او به هر آشکار و پنهانی داناست. شاید به نوعی اشاره به عفو الهی در روز قیامت داشته باشد. در انتخاب میان خوبی و بدی، با توجه به فطرت خداجو تمایل به سمت خوبی و رونویسی از کدهای ژنتیکی در جهت فطرت می باشد. چون به طور طبیعی همانند سازی و رونویسی طبق فطرت انسان می باشد پس تصمیم به کار خوب نیز به شکل ثواب ثبت می شود چه عمل خوب انجام شود چه انجام نپذیرد اما اعمال گناه که مطابق فطرت انسان نیست تا به صورت عمل انجام شده تحقق نپذیرد به صورت کدهای ژنتیکی ثبت نمی شود. ثبت ثواب آسان تر از ثبت گناه می باشد.

شهادت اعضای بدن

در دو آیه به شهادت اعضای بدن(گوش، چشم، پوست، زبان، دست و پا) اشاره شده است: در سوره فصلت آیه20 آمده است: «حتی اذا ما جاؤها شهد علیهم سمعهم وابصارهم و جلودهم بما کانوایعملون»: (تا وقتی که نزدیک آن برسند، آنگاه گوشها و چشمها و پوستهایشان بر علیه ایشان ، اعمالی را که مرتکب شده اند، شهادت می دهند). تفسیر المیزان : اعضای بدن و قوای بدن آنها آنچه از اعمال زشت که ازصاحبشان دیده اند، برمی شمارند و از آن خبر می دهند، مثلا شهادت گوش عبارتست ازآنچه در دنیا شنیده است و شهادت چشم عبارتست از آنچه دیده و خلاصه مشهوداتی است که در دنیا تحمل کرده اند، هرچند که معصیت خود آن عضو نباشد. مثلا گوش شهادت می دهد که من آیات خدا را شنیدم اما صاحب من از آنها اعراض کرد و یا از زبان صاحبم کفر و انکار را شنیدم و چشم شهادت می دهد که من آیات داله بر توحیدخدای متعال را دیدم اما صاحبم آنها را نادیده گرفت. در سوره نور آیه 24 آمده است: «یوم تشهد علیهم السنتهم وایدیهم و ارجلهم بما کانوا یعملون»: (روزی که زبانها و دستها و پاهایشان بر علیه ایشان درباره آنچه انجام داده اند، شهادت می دهند). تفسیر المیزان: یعنی در روز قیامت زبان هایی که با آن مرتکب قذف شده اند و دستها و پاهایی که مرتکب معاصی گشته اند، بر علیه اعمال و بدی ها و گناهان صاحبانشان شهادت می دهند وشاهد بر هر فعلی همان عضوی است که عمل از او صادر شده است(11: تدبر). با دقت در این آیات این مطلب آشکار می شود که در آیه 20 سوره فصلت به گوش، چشم و پوست اشاره شده است که راه های ورود شرایط محیطی به درون بدن هستند، یعنی اگر واقعه اثرگذاری در طول زندگی برای فرد اتفاق افتاده باشد توسط هر یک از آنها ضبط می شود. گوش و چشم معمولا همراه با قلب می آیند، پس قلب گیرنده اثر تاثیر گذار می باشد. با توجه به این که قلب تاثیر پذیری خود را با عمل زبان، دست و پا نشان می دهد پس شهادت این اعضا جای هیچ اعتراضی را باقی نمی گذارد. به عنوان مثال دو نفر در مراسم سخنرانی شرکت می کنند، حضور آنها در مراسم توسط گوش، چشم و پوست آنها شهادت داده می شود و نوع رفتار فرد پس از شنیدن موعظه توسط زبان، دست و پا شهادت داده می شود. نوع شهادت نیز همان طور که توضیح داده شد به صورت توالی یابی معنوی و آشکار شدن کدهای ژنتیکی می باشد.

تجسم اعمال

آیاتی در قرآن کریم وجود دارد که برخی از انسان‌ها را به حیواناتی نظیر سگ یا الاغ تشبیه می‌کند یا بعضی از افراد را مثل حیوانات و پست‌تر از آنها می‌شمارد و حتی در جایی می‌فرماید: آنها از هر جنبنده‌ای پست‌تر هستند. دسته‌ای از مفسّران، آن آیات شریفه را از باب تشبیه و یا از باب سرزنش شمرده‏اند، امّا باید گفت: این آیات شریفه، از حقیقت شخصیّت برخی انسان‌ها خبر می‌دهد و با بیان واقعیّات، هویّت آن افراد را تبیین می‌فرماید. بنابراین خداوند متعال نه قصد اهانت به بندگان خود را دارد، نه از این آیات قصد انشاء دارد، بلکه این‌گونه آیات اخباری است و صرفاً خبر از واقعیّت می‌دهد. یعنی اگر افکار، گفتار و کردار انسان ناشایست و بد باشد، به تناسب آن اعمال، انسان به صورت حیوانى شهوت پرست یا بوزینه‏اى شکم پرست یا خوکى متکبّر یا پلنگى ظالم یا سگى هار و خلاصه به صورتى زشت و پلید جلوه خواهد کرد. چنان‌که اعمال نیکو و شایسته، از او انسان کامل می‌سازد. از نظر قرآن، بهشت و جهنّم، اعمال خود انسان است. قیامت عالم حَیَوان است؛ همه چیز در آنجا جان و عقل و شعور دارد و حرف می‌زند. در بهشت از جانب خداوند یا ملائکه یا از خود بهشت، به بهشتیان خطاب می‌شود: نعمت‌های بهشت، از خودتان است و پیش از این، خودتان فرستاده‌اید(12: تبیان). شاید بتوان گفت کد ژنتیکی اعمال مختلف در موجودات مختلف وجود دارد، به عنوان مثال شاید کد ژنتیکی ظلم، جنایت، حق الناس و درنده خویی در سگ وجود دارد و انسانی که در انتخاب های زندگی این اعمال را انجام می دهد کدهای ژنتیکی اش درصد تشابه و همردیفی بالایی با ژن های سگ پیدا می کند و گفته می شود او را به شکل سگ در می آورد. به عنوان مثال قرآن کریم با بیان آیه «إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُکمُ الَّذینَ لا یَعْقِلُونَ»(انفال/22)، خبر می‌دهد: کسی که تعقّل ندارد، کسی که کور باطن و کر باطن است، در قیامت، به صورت یک جنبنده پست و مانند یک میکروب محشور می‌شود. در آیه دیگری می‌فرماید: «مَثَلُ الَّذینَ حُمِّلُوا التَّوْراةَ ثُمَّ لَمْ یَحْمِلُوها کمَثَلِ الْحِمارِ یَحْمِلُ أَسْفاراً بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذینَ کذَّبُوا بِآیاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمینَ»(جمعه/5). این آیه نیز به بیان یک خبر می‌پردازد و آن اینکه عالم بی عمل در قیامت به صورت الاغی وارد صف محشر می‌شود. به بیان دیگر، آیه شریفه، علمِ عالم بی‌عمل را نظیر بار کتاب یک الاغ می‌داند که برای او هیچ فایده‌ای ندارد. همچنین در قرآن کریم آمده است: «فَمَثَلُهُ کمَثَلِ الْکلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ أَوْ تَتْرُکهُ یَلْهَث‏»(اعراف/176). خداوند سبحان، ناسزا نمی‌گوید، بلکه هشدار می‌دهد و با خبر دادن از یک واقعیّت می‌گوید: برخی افراد در اثر اعمال خود، به صورت یک سگ وارد محشر می‌شوند. این اشخاص در دنیا هم هویّت حیوانی دارند، امّا هویّت آنان مخفی است و کسانی که چشم بصیرت دارند، می‌توانند شخصیّت حقیقی آنها را ببینند. این شکل از تجسّم عمل هم با سعد و نحس، رابطه مستقیم دارد؛ یعنی اعمال نیکو، هویّت انسانی و سعادت دنیا و آخرت به همراه دارد. چنان‌که اعمال ناپسند، هویّت و شخصیّت انسان را به هویّت حیوانی و نحس مبدّل می‌سازد(12: تبیان).

میزان اعمال، لوح محفوظ، امام مبین، حضرت علی علیه السلام

در سوره انبیاء آیه 47 آمده است: «ونضع الموازین القسط لیوم القیمه فلا تظلم نفس شیئا وان کان مثقال حبه من خردل اتینابها وکفی بنا حاسبین»: (در روز قیامت میزانهای دقیق را قرارمی دهیم و هیچ کسی اندکی ستم نبیند و اگر هم وزن دانه خردلی باشد آن را محاسبه می کنیم که ما برای حسابرسی کفایت می نمائیم ). با توجه به آیات و روایات، وجود میزان در قیامت و سنجش اعمال مردم، از مسلمات اعتقادات اسلامى است و انکار آن، انکار یکى از ضروریات اسلام است. ملاصدرا در بحث مفصلى درباره میزان آن را به پنج قسم تقسیم مى‏کندو سپس مى‏گوید: و اما میزان اعمال، بدان‏که هر عملى از اعمال بدنى تأثیرى در نفس دارد، پس اگر از قبیل حسنات و طاعات باشد مانند نماز و روزه و حج و زکات و جهاد و غیر آنها، در نورانى شدن نفس و رهایى آن از اسارت شهوات و پاکى آن از تاریکیهاى هیولى و جذب آن از دنیا به آخرت و از منزل پست به محل بالا تأثیر مى‏کند، و هر عملى اندازه معینى در ایجاد نورانیت و پاکى دارد و چون حسنات زیاد شد به مقدار افزونى آن، مقدار تأثیر و تنویر آن افزایش مى‏یابد و همچنین هر عملى از اعمال بد اندازه معینى از تأثیر در تاریک ساختن و تیره کردن گوهر نفس دارد... او اضافه مى‏کند: این حالتها در دنیا از مردم پوشیده است، ولى در قیامت که پرده‏ها برداشته مى‏شود، حقیقت امر آشکار مى‏گردد و هرکسى مقدار کوشش و عمل خود را در مى‏یابد و رجحان یکى از دو کفه ترازوى خود را مى‏بیند.

ACTGAGGCTTTAACGCGCGTGTACCATAAAGGTAACAATTGGAGAGAGTGTG ACTGACCACGTAACGCCCTAATATATATAACGCGCGCGAAGGACACATGTGT

شکل11- هم ردیفی برای یافتن میزان تشابه

در سوره یس آیات 11 و 12آمده است: «إِنَّا نَحْنُ نُحْیِ الْمَوْتى‏ وَ نَکْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ کُلَّ شَیْ‏ءٍ أَحْصَیْناهُ فِی إِمامٍ مُبِینٍ» و در آیه 59 سوره انعام آمده است: «وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ». در حدیثى از امام باقر (علیهالسلام ) از پدرش از جدش (علیهمالسلام) نقل شده است که فرمود: "هنگامى که این آیه و کل شى ء احصیناه فى امام مبین نازل شد ابو بکر و عمر برخاستند و عرض کردند: اى پیامبر! آیا منظور از آن تورات است ؟ فرمود: نه ، عرض کردند انجیل است ؟ فرمود: نه ، عرض ‍ کردند: منظور قرآن است ؟ فرمود: نه ، در اینحال امیر مؤ منان على (علیهالسلام ) به سوى پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) آمد هنگامى که چشم رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) بر او افتاد فرمود: هو هذا! انه الامام الذى احصى الله تبارک و تعالى فیه علم کل شىء: (امام مبین این مرد است ! او است امامى که خداوند متعال علم همه چیز را در او احصا فرموده)"، در تفسیر على بن ابراهیم از ابن عباس از خود امیر مؤ منان نیز نقل شده است که فرمود: "انا و الله الامام المبین ، ابین الحق من الباطل ورثته من رسول الله (به خدا سوگند منم امام مبین که حق را از باطل آشکار مى سازم ، این علم را از رسول خدا به ارث برده و آموخته ام)". در حدیثی از حضرت محمد(ص) آمده است: "عنوان صحیفه المومن یوم القیامه حب علی بن ابی طالب" (بحارالانوار/ج29/ص229). قلب پاک پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) در درجه اول و قلب وسیع جانشین او در درجه بعد آئینه هائى است که لوح محفوظ را منعکس مى کند، و قسمت عظیمى از آنچه در لوح محفوظ است از سوى خدا به آن الهام مى گردد، به این ترتیب نمونه اى از لوح محفوظ می باشد،.از طرفی وجود انسان کامل عالم صغیرى است که عالم کبیر را در خود خلاصه کرده است ، و طبق شعر معروف منسوب به حضرت على (علیهالسلام) "اتزعم انک جرم صغیر؟و فیک انطوى العالم الاکبر! آیا گمان می کنى که تو موجود کوچکى هستى در حالى که عالم بزرگ در تو خلاصه شده است؟" و نیز می دانیم که عالم هستى از یک نظر صفحه علم خدا و لوح محفوظ است(11: تدبر). عمل انسان ها برای پیدا کردن درصد خلوص و میزان پاکیزگیشان، با عمل یک انسان به تمام معنا خالص، یعنی وجود امیر المومنین علی علیه السلام محاسبه می شود. همان طور که در زیارت نامه آن حضرت آمده است که السلام علی میزان الاعمال ، سنگ محک اعمال انسان ها وجود مقدس ایشان است(حیدری نراقی، 1386). معصومین دارای نسخه های صحیح از کدهای ژنتیکی می باشند چرا که همواره انتخابشان خدایی بوده است پس اعمال هر کس طبق کدژنتیکی ایجاد شده از عمل با کد ژنتیک آنها هم ردیف می شود هر چه میزان هم ردیفی بیشتر باشد میزان سنگین تر است. جزای سنت نیک و بد در الدر المنثور (ج 5، ص 260) آمده که: ابن ابى حاتم، از جریر بن عبد اللَّه بجلى روایت کرده که گفت: رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمود:" هر کس سنت نیکى را باب کند، مادامى که در دنیا مردمى به آن سنت عمل مى‏کنند، ثواب آن اعمال را به حساب این شخص هم مى‏گذارند، بدون اینکه از اجر عامل آن کم بگذارند، و هر کس سنت زشتى در بین مردم باب کند، مادامى که در دنیا مردمى به این سنت عمل مى‏کنند وزر آن عمل‏ها را به حساب او نیز مى‏گذارند، بدون اینکه از وزر عامل آن کم بگذارند. آن گاه این آیه را تلاوت کردند: «وَ نَکْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ»"(11: تدبر). اثر وضعی حسنات و رذایل اخلاقی بر کدهای ژنتیکی و بر یکدیگر به قدری پیچیده است که از فهم انسان خارج می باشد اما اثر آنها هر چه باشد به صورت کدهای ژنتیکی که تا لحظه مرگ در حال تغییر هستند و با مرگ به ثبات می رسند ثبت می شود. از طرفی دعای خیر افراد بعد از مرگ از طریق دیگری موجب تغییر کدهای ژنتیکی پس از مرگ می شود، شاید باقیات صالحات در بخشی خارج از بخش عملکردی خود فرد اثر می گذارند و موقع حسابرسی موجب پوشاندن بخش های تیره اعمال می شوند و یا این که امکان تغییر کدهای ژنتیکی ثبت شده فقط برای اعمالی که پس از مرگ فرد ادامه داشته و همچنان بر خوبی ها و بدی های او اثر گذارند تا نفخ صور اول وجود دارد. بخش های هتروکروماتین ساختمانی احتمالا دارای عمل اجداد فرد می باشد. می توان گفت بخش های هتروکروماتین و آنچه از طریق اپی ژنتیک به ارث می رسد علاوه بر این که نمایانگر نحوه عمل اجداد می باشد، می تواند دارای بخش هایی باشد که مربوط به اثر عمل دیگران بر روی ژنوم می باشد. به عبارتی اثر مثبت کار دیگران که موجب شادی یا رنجش فردی می شود، روی ژنوم فرد اثر می گذارد اما در قیامت آن بخش برای فرد اثرگذار نیز محاسبه می شود. اثر صدقه و صله رحم بر افزایش طول عمر تلومرها از بخش های هتروکروماتینی پایدار ژنوم می باشند، آنها مجموعه‌ای از توالی‌های خاص تکرارشونده‌ی DNA هستند که رمز گذاری نشده‌اند (رونویسی نمی‌شوند و پروتئین سنتز نمی‌کنند) و در انتهای کروموزوم‌های خطی قرار دارند. تلومر ها نوعی پوشش محافظتی بر روی کروموزوم‌ها تشکیل می‌دهند و مشابه انتهای پلاستیکی بندهای کفش هستند. انتهای جدا شده‌ی کروموزوم‌ها خاصیت چسبندگی دارند و تمایل به اتصال به دیگر کروموزم‌ها دارند و به این ترتیب موجب افزایش نا هنجاری‌های ژنتیکی می‌شوند. توالی‌های تکرارشونده‌ی تلومری موجب پایداری کروموزوم‌های خطی می‌شوند و از برخورد و اتصال به کروموزم دیگر جلوگیری می‌کند. حضور تلومرها در انتهای کروموزوم‌ها مانع از دست رفتن اطلاعات در بخش انتهایی کروموزوم‌ها می‌شود. در طی هر دوره رو نویسی و همانند سازی که رخ می‌دهد، هنگامی که یک سلول به دو سلول جدید تقسیم می‌شود، قسمتی از این توالی تلومری بدون این که رو نویسی و تکثیر شود، باقی می‌ماند و به سلول‌های جدید منتقل نمی‌شود. در نتیجه، با هر تقسیم سلولی، طول تلومر کوتاه‌ و کوتاه‌تر می‌شود، پدیده‌ای که کوتاه شدن طول تلومر نامیده ‌می‌شود. پس از تقسیم‌های متوالی در طول مدت زمان مشخص، کل ناحیه‌ی تلومری از دست می‌رود، و سلول‌ها پیر می‌شوند. پس، تلومرها به عنوان ساعت مولکولی یا بمب ساعتی ژنتیکی عمل می‌کنند و مانع فنا نا پذیری و نا میرایی سلول‌ها می‌شوند. مطالعات نشان داده‌اند که ارتباط معنا داری میان تلومر و طول عمر و هم چنین شیوع بیماری‌های در انسان‌ها وجود دارد (7: راسخون). از این طریق اثر وضعی بعضی از اعمال آشکار می شود. به عنوان مثال رابطه میان طول تلومر و طول عمر اثبات شده است. اعمالی که موجب افزایش طول عمر می شود را به این صورت می توان توضیح داد: آن عمل خاص موجب رونویسی کدهای ژنتیکی می شود که سرعت کوتاه شدن تلومر را کاهش می دهد چرا که طول تلومر با هر تقسیم سلول کاهش می یابد.

آثار غیبت

به نظر می رسد اثر وضعی گناهان کبیره از این طریق قابل توضیح باشد. به عنوان مثال غیبت که گفته شده است همانند خوردن گوشت مردار فرد غیبت شونده می باشد. گفته شد که این کدها در جزء اصلی بدن ثبت می شوند طبق نظریه آکل و ماکول جزء زاید که مربوط به فرد دیگری می باشد در روز قیامت به ماکول برمی گردد نه آکل. اما در مورد غیبت آکل کدهای ژنتیکی ماکول را وارد کدهای ژنتیکی جزء اصلی می کند و در نتیجه گناهان فرد را می گیرد و نیکی های خود را به او می دهد. پس با دیدن کارنامه اعمال خود، اعمالی را می بیند که مرتکب آنها نشده و آنها مربوط به فرد غیبت شونده است. شاید استفاده از تعبیر طائر برای نامه اعمال در سوره اسراء آیه 13 نیز به اعمال نیک و بدی اشاره دارد که به دلیل غیبت میان افراد جابه جا می شوند. ترانسپوزون ها توالی هايي از DNA هستند که قادرند جايگاه خود را درون ژنوم سلول طی فرايند Transposition تغيير دهند. در نتيجه موجب ايجاد تغييرات درون ژنوم و نهايتاً ايجاد جهش می گردند(11: lms). این ژن ها فقط به یک کار مشغول هستند، اینکه خودشان را تکثیر کرده و به طور تصادفی در ژنوم درج می کنند. کاملا مشخص است که هزاران ژن طویل از RNA غیر کد کننده (lincRNAs) وجود دارد که به احتمال زیاد الگوی جدیدی را برای بیماری و سلامت ارائه می دهد. نحوه تکامل این ژن ها هنوز یک معما باقی مانده است با این حال سر نخ های جدید از ژ ن های جهنده ای که 50 % ژنوم را تشکیل می دهد، به دست آمد است ژنوم انسان به طور مداوم با این عناصر قابل جابجایی که می خواهند به جای جدیدی بروند درگیر هستند(13: گام اول). ترانسپوزون ها و نحوه عمل آنها امید بخش افرادی است که با تغییر زندگی و انتخاب هابی درست سعی دارند که گذشته خود را جبران کنند و نقش توبه در تغییرات اساسی انسان را روشن می کند. از طرفی نشان می دهد انتخاب های نادرست می تواند موجب تباهی اعمال خوب ثبت شده گذشته باشد. استفاده از لفظ طائر برای نامه اعمال نیز شاید به این دلیل باشد که هر لحظه با هر انتخاب کدهای ژنتیکی متفاوتی رونویسی می شود، همچون پرنده ای که به راحتی پرواز می کند بخش های خوب و بد ثبت شده نیز می توانند جا به جا شوند.

توبه شبانه مانع ثبت کدهای ژنتیکی گناه

طول زمان چرخه سلولی در انسان و تقسیم و همانند سازی DNA، 24 ساعت می باشد. چه بسا توبه شبانه امکان بازنویسی کدهای ژنتیکی گناه را در جهت خیر فراهم آورد. با علم به ثبت تک تک انتخاب ها در زندگی و امکان تغییر اساسی در سمت و سوی زندگی با انتخاب نادرست، انسان به ضعف خود پی می برد و اینجا مشخص می شود که چرا زرنگ ترین زرنگ ها کسی است که قبل از اینکه به حساب اعمالش رسیدگی شود به حساب خود رسیدگی می کند. پیامبر اکرم(ص) به اصحابشان مى فرمایند: " الا انبئکم باکیس الکیسین و احمق الحمقاء؟ قالوا بلى یا رسول الله. قال: اءکیس الکیسین من حاسب نفسه و عمل لما بعد الموت، و اءحمق الحمقاء من اتبع نفسه هواء و تمنى على الله الامانى"(بحارالانوار، ج 70، باب 45، روایت 16) آیا شما را از زیرک ترین زیرکان و نادان ترین نادانان آگاه نسازم؟ اصحاب گفتند: بله، اى رسول خدا. حضرت فرمود: زیرک ترین انسان ها کسى است که به حساب نفس خویش رسیدگى کند و براى پس از مرگ خویش عمل کند، و احمق ترین احمق ها کسى است که پیرو هواى نفس خویش باشد و پیوسته آرزوهاى خود را از خداوند در خواست کند.

منابع

1- براون، ترانس اوستن.1392. کلون سازی ژن ها و آنالیز DNA. ترجمه م. طباطبایی یزدی، غ. زرینی، ض.سپهری زاده، ، ع. قاسمیان، و ا. همت. انتشارات خانه زیست شناسی.

2- چاولا، اچ. اس. 1382. اصول بیوتکنولوژی گیاهی ترجمه محمد فارسی و جعفر ذوالعلی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

3- حیدری نراقی، ع. م. 1386. رساله حقوق امام سجاد(ع) شرح نراقی. انتشارات مهدی نراقی، قم.

4- گریفیث و همکاران.1387. اصول تجزیه و تحلیل ژنتیک. ترجمه احمد ارزانی و سید الیاس مرتضوی. مرکز نشر دانشگاه صنعتی اصفهان. References

5- Bianconi, E. et al. 2013. An estimation of the number of cells in the human body. Ann Hum Biol. 2013.40(6): 471.

6- http://lms.bums.ac.ir/mod/forum/discuss.php?d=2735

7- http://rasekhoon.net/article/show/918245

8- www.differencebetween.net/science/biology-science/differences-between-euchromatin-and- heterochromatin/

9- www.ghatreh.com/news/nn23739484/

10- www.noormags.ir

11- www.tadabbor.org

12- www.tebyan.net/

13- www.thefirststep.blogfa.com/post/