دلالتهای قرآنی و حدیثی برای تحلیل خطمشی عمومی با تأکید بر نقش تحلیلگر خطمشی
تحلیل خطمشی عمومی، پاسخی به پرسش درباره مواجهه با مسألهای عمومی است. در دهههای اخیر، رویکردها و ابزارهای تحلیلی متنوعی در تحلیل خطمشی شکل¬گرفتهاند. تأمل در تنوع سبکها در تحلیل خطمشی بهویژه با نظر به ارزشمداری خطمشی عمومی در نگاه مشهورترین نظریهپردازان، ذهن پژوهشگر مسلمان را به این سمت سوق¬میدهد که در پی تأثیرپذیری محتوای خطمشیهای عمومی و فرایندهای تحلیل خطمشی از ارزشهای اجتماعی، برای یافتن بهترین سبک تحلیل خطمشی به قرآن و احادیث معصومین مراجعه¬نماید. مقاله حاضر با هدف شناسایی چارچوب تحلیل خطمشی عمومی با تأکید بر نقش تحلیلگر خطمشی، ابتدا با استفاده از روش تحقیق موضوعی در قرآن این موضوع را در قرآن کاوشنموده و سپس به تحلیل آن در احادیث معصومین میپردازد. در این نوشتار پس از معرفی مهمترین مدلهای مطرح، مدل شش ضلعی مایر و همکارانش به¬عنوان تبیینکنندهترین مدل شناسایی¬شدهاست. در ادامه، فهم پژوهشگران از دلالتهای قرآنی تحلیل خطمشی عمومی با تأکید بر نقش تحلیلگر خطمشی بیان¬شده¬است و در ابتدا به این نکته اشاره¬شده¬است که اجتماع، عرصه تقابل جبهههای ایمان و کفر است. مهمترین مقسم اجتماع، ایمان به وحدانیت و ربوبیّت خدا و رسالت رسول و یا کفر ورزیدن به آن است. سپس این نکته مورد بحث قرار¬میگیرد که هر انسان به¬طور مطلق یک کنشگر فعال و اثرگذار در عرصه اجتماع است. بر اساس این دو مقدمه قرآنی و دیگر دلالتهای دقیق قرآنی، دو سبک تحلیل خطمشی عمومی رسولانه و ظالمانه معرفی و ویژگیهای هر یک از این دو از منظر باورها و رفتارهای تحلیلگر خطمشی تبیین¬شدهاند. در نتیجه، شایسته¬است تحلیلگر خطمشی در نقش حامی رسول یا حامی شبیهترین فرد به رسول در زمانه و زمینه موردنظر، ایفای¬نقش¬کند. سپس در مرحله مطالعه حدیثی، ویژگیهای تحلیلگر خطمشی عمومی در حوزه باور به توحید، معاد و ولایت و دانشهای زمینهساز عمل تبیین¬شدهاند. همچنین این مقاله به دلالتهای احادیث در حوزه رفتار در ارتباط با تقوا، احسان، اصلاح و کار حداکثری مبتنی بر اولویتبندی، دوراندیشی و توجه به اصول اشاره¬شده¬است و مواجهه بایسته در برابر ابتلائاتی مانند موانع، اجتماع و دشمنان تبیین¬شدهاست. شایان ذکر است که در این پژوهش، یافتههای حاصل از استنباط قرآنی و مراجعه به احادیث معصومین(ع) کاملا مؤید یکدیگر بودند. همچنین، یافتههای حدیثی در تفصیل و تبیین یافتههای قرآنی راهگشا بودهاند.
کلیدواژهها: قرآن، احادیث، تحلیل خطمشی عمومی، نقش تحلیلگر خطمشی، تحلیلگر خطمشی حامی رسول، علم، عمل.