تبیین دو مفهوم قرآنی کرامت و بهجت در معماری با استناد به اصل زوجیّت ذیل مفهوم نظم
اجزاء و عناصر معماری برای رسیدن به هدفی خاص که فراهمکردن بنا برای پاسخدهی به نیازهای مادی و معنوی مخاطبان است بر اساس نظم گرد هم جمع¬میآیند. کششی که میان عناصر برای به هم پیوستن و ایجاد ترکیبات دارد در مراتب مختلفی تحقق¬میپذیرد. در مرتبه اولیه، کشش در حد انضباط سبب¬میشود که اجزا به ترتیبی در جوار یکدیگر چیده¬شوند و دستگاهی از معماری در جهت پاسخدهی به کاری که برای آن تنظیم شدهاست، تدوین¬گردد. در مرتبه کامل¬تر، کشش در حد انتظام برای رسیدن به منظومهای از معماری است که علاوه¬بر تدوین میان اجزا به ترکیب میان آنها میپردازد. در مرتبه عالی، جذبهای در میان است که با استناد به اصل زوجیّت و متعاقب آن اصول نکاح و تکوین، منظومه معماری درون را با انسجام خاصی تألیف¬میکند. در نوشتار حاضر قصد بر آن است ضمن بیان سه مرتبه از معماری از باب تقیّد به نظم، با استناد به اصل زوجیّت بر اساس دو صفت "کریم" و "بهیج" که در قرآن¬کریم به ازواج نسبت¬داده¬شدهاست، تبیین دو مفهوم کرامت و بهجت در مرتبه تبلور کامل¬تر نظم در معماری روی¬دهد. لذا پرسش تحقیق آن است که دو مفهوم قرآنی کرامت و بهجت در معماری ذیل اصل زوجیّت حاوی چه مفاهیم و کیفیّتهایی در معماری هستند و چه مصادیقی را در¬بردارند؟ تحقیق حاضر مبتنی بر اسناد کتابخانهای و روش استدلال منطقی است. یافتههای تحقیق بیانگر آن است که مفهوم کرامت، حاوی بخشندگی و اعطا بدون درخواست است و معماری در مرتبه اعلیتر خود فراهم¬کننده کرامت از باب مصادیقی همچون اهدای آرامش، خلوت، اعتدال، سکون و نظیر آن است. همچنین مفهوم بهجت حامل حُسن و طراوت است که معماری در مرتبه اعلای خود به ویژه در تألیف اجزاء در فضاهای باز و نیمباز در ترکیب با طبیعت از جمله آسمان، آب، گیاه، و نسیم مصادیقی همچون لطافت، زندگی آفرینی، شفابخشی و شادی را به¬همراه دارد.
کلیدواژهها: نظم، منظومه معماری، اصل زوجیّت، زوج کریم، زوج بهیج.