ارزیابی تجربی ادعای سیوطی در برشمردن الفاظ مشترک به عنوان یکی از بزرگ ترین وجوه اعجاز قرآن مقایسه وجوه معنایی لفظ أمر در قرآن
از جمله جامعترین نوشتهها در باب اعجاز قرآن، کتاب معترك الأقران فی اعجاز القرآن، تألیف جلال الدین سیوطی است. وی پس از آنکه ۳۴ مورد از وجوه اعجاز قرآن را ذکر و تشریح¬میکند، آخرین جنبه را وجود الفاظ مشترک در قرآن دانسته و آن را از زمره بزرگترین جلوههای اعجاز نصّ مقدس برمی¬شمارد. بدین¬ترتیب، دو مجلد پایانی این کتاب عملاً به یک معجم مفصل وجوه و نظائر تبدیل¬شده¬است. مختصر دلیل سیوطی در این وجه آن است که چنین پدیده¬ای در کلام بشر دیدهنمی¬شود. از آنجا که سیوطی خود از اصحاب ادب و قلم بهشمارمی¬رود، پژوهش حاضر در راستای ارزیابی تجربی این ادعا ضمن مطالعه موردی لفظ أمر، مبادرت به مقایسه میان وجوه متعدد این واژه در مصحف شریف، اعجاز القرآن و أسرار التنزيل نمودهاست. نتیجه این راستی¬آزمایی که به روش تحلیلی- تطبیقی صورت¬گرفته، حاکی از آن است که اگر چه پدیده اشتراک در لفظ از ذاتیات زبان بوده و اختصاص به کلام الله مجید ندارد، اما بهره¬گیری از این ظرفیت زبانی در نص به نحو چشم¬گیری فراتر از نمونه شاهد است.
کلیدواژهها: اعجاز قرآن، اشتراک در لفظ، وجوه و نظائر، چندمعنایی، سیوطی، أمر.