از فره ایزدی تا ولایت الهی: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
[[رده: ایران اسلامی]] | [[رده: ایران اسلامی]] | ||
[[رده: علوم پیچیدگی]] | [[رده: علوم پیچیدگی]] | ||
[[رده: مشاهیر]] | |||
نسخهٔ ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۱:۱۳
عبارت محوری
قل اعوذ
بیان مطلب علمی
انسان ها (= ناس) در مسیر پیچیده شدن جوامعشان، نیازهایی چند را تجربه کردند که تا پیش از آن کمتر بروز و ظهور برایشان داشت:
1- نیاز به تامین حوائج متعددی که در یک جامعه پیچیده انسانی مورد نیاز است. از آب و غذا گرفته تا لباس و مسکن تا دانش و بینش و صنعت و الی آخر. این حوائج را چگونه و از چه محلی بایستی تامین کرد؟ کدام پروراننده ای و روزی رساننده ای (= رب الناس) ببایستی این حوائج را برطرف نماید؟
2- نیاز به ثبات، امنیت، رفاه و نظم و نظام جامعه و کشور. کدام قانون و کدام قدرت مشروع و مسلط بایستی جلوی هرج و مرج و ظلم و بی ثباتی را بگیرد (= ملک الناس)؟
3- نیاز به آرامش معنوی و حل معضلات در قبال پیچیدگی های عالم غیب: از دیو و دد ملولم و انسانم آرزوست. و انسان کیست؟ آنس من جانب الطور نارا. پس معضل بعدی بشر (هنگامی که روزی اش تامین شده باشد و در امنیت هم باشد)، معضل معنویت است. نعمت بدون رحمت، نقصان عیش است. کدام ملجا معنوی (= اله الناس) بایستی این مساله را برای انسان و جوامع پیچیده انسانی حل کند؟
در انتهای عصر برنز (در حوالی 2500 سال پیش) بشر به مرحله ای از شکوفایی مادی رسیده بود که سبب پدید آمدن جوامع پیچیده و جهانی شده در آن عصر شد: حکومت آشور و بابل، عملا پادشاه بخش اعظم جهان بود و پادشاهان آن خود را پادشاه چهارگوشه جهان می نامیدند: قطعا خالی از اغراق نبوده، ولی بیانگر وقوع یک پدیده جهانی شدن و پیچیده شدن جامعه انسانی در آن عصر بوده است.
در چنین شرایطی، مکاتب "جادو و جنبل (برای نیاز سوم)"، "شاه پرستی (برای نیاز دوم)" و "طبیعت پرستی (برای نیاز اول)" در این جامعه رواج یافت: سحر در بابل، سلطان در بابل و گاوپرستی مستقیم و غیر مستقیم (بعل پرستی) در بابل.
با چنین جامعه ای چه باید کرد؟ چگونه بایستی میراث توحیدی ابراهیمی را اقامه کرد؟ کدام امام برای این اقامه نیاز است؟
در دو حدیث مهم از ائمه معصومین (ع)، میان ایشان و ذوالقرنین (ع) شباهت دانسته شده است. به نحوی که یکی از القاب امیرالمومنین (ع)، ذوالقرنین امت اسلام است. چه وجه شبهی بین ذوالقرنین و امام مسلمین وجود دارد؟
این وجه شبه را بایستی در پاسخ گویی به سه نیاز اجتماعی پیش گفته جست و جو کرد. امام مسلمین (و ذوالقرنین در زمان خود)، نقش محل استعاذه را داشتند (قل اعوذ). نمی گذاشتند جامعه دچار انحراف شود: جامعه را به رب الناس، به ملک الناس و به اله الناس فرا خواندند: یعنی خداوند واحد قهار.
یکی از دلایل ذوالقرنین بودن کوروش، دقیقا همین جهاد اجتماعی است که کوروش هم انجام داد: حکومت و اجتماع را بر پایه خداپرستی موحدانه، قدرت مشروع الهیه (فره ایزدی) و روشنگری معنوی توحیدی (نفی جادو، نفی سلطه دیوان، شکست اهریمن) پایه گذاری کرد. حکومت هخامنشی (لااقل در عصر کوروش) یک حکومت دینی بود که مبنای توحیدی داشت.
لذا می توان اولا این قرینه را هم پیرامون ذوالقرنین بودن کوروش مطرح کرد که به نوعی "امام جامعه عصر خود" بود. در ثانی، یکی از آیات مهم مبحث امامت در قرآن کریم، مبحث ذوالقرنین است. ثالث آنکه در جامعه جهانی شده امروزین، بایستی بیش از پیش، نیاز جامعه ایران و جهان را در امامت و ولایت جست و جو کرد: چه در عصر غیبت با ولایت فقیه و چه انشاءالله پس از ظهور علنی نور الهی با ولایت امام معصوم (ع).