نقاط مسکونی مسلمان نشین جنب شمالگان در قرن چهارم هجری
قُلْ سِيرُوا۟ فِى ٱلْأَرْضِ فَٱنظُرُوا۟ كَيْفَ بَدَأَ ٱلْخَلْقَ ثُمَّ ٱللَّهُ يُنشِئُ ٱلنَّشْأَةَ ٱلْءَاخِرَةَ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ
بگو: «در زمین بگردید و بنگرید خداوند چگونه آفرینش را آغاز کرده است؟ سپس خداوند (به همین‌گونه) جهان آخرت را ایجاد می‌کند؛ یقیناً خدا بر هر چیز توانا است!
آیه 20 سوره عنکبوت
عبارت محوری
قل سیروا
بیان مطلب علمی
برخی از مناطق مسکونی جنب شمالگان کره زمین در قرن چهارم هجری. تخمین ترسیم بر اساس تجمیع اطلاعات جغرافیایی احادیث، ابن خلدون، اصطخری، مسعودی، ابن فضلان و ابن خردادبه. مسلمانان (چه به صورت اقلیت و چه اکثریت) در تمامی این نواحی حضور داشته اند: بسجرت داخل، بسجرت خارج، برطاس، بجناک، خفشاخ، سد ذوالقرنین، قبچاق، خلخ، جرجانیه (اثل)، خوارزم، بلغار، پیرامون قطب شمال.
ابن حوقل می گوید بین اتل (که این اتل احتمالا طبق برخی قرائن در کانادا واقع بوده است) با بلغار (که در شمال سیبری غربی واقع بوده است)، از طریق خشکی یک ماه و از طریق دریا در صعود 60 روز و در بازگشت 20 روز راه بوده است. لذا پیشنهاد می شود که در گذشته راه از سیبری شمال غربی به آمریکای شمالی از طریق پیمایش زمینی شمالگان به مدت 1 ماه و از طریق دریا به مدت 60 روز وجود داشته است.
