کهکشان راه شیری در قرآن

وَتَرَى ٱلْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِىَ تَمُرُّ مَرَّ ٱلسَّحَابِ صُنْعَ ٱللَّهِ ٱلَّذِىٓ أَتْقَنَ كُلَّ شَىْءٍ إِنَّهُۥ خَبِيرٌۢ بِمَا تَفْعَلُونَ

کوه‌ها را می‌بینی، و آنها را ساکن و جامد می‌پنداری، در حالی که مانند ابر در حرکتند؛ این صنع و آفرینش خداوندی است که همه چیز را متقن آفریده؛ او از کارهایی که شما انجام می‌دهید مسلّماً آگاه است!

آیه 88 سوره نمل

عبارت محوری

السحاب

بیان مطلب علمی

در منابع قدیمی دانش نجوم، مانند کتابهای منجم معروف تمدن اسلامی عبدالرحمن صوفی (متولد قرن سوم و متوفی قرن چهارم هجری قمری)، به کهکشان ها عنوان "سحابی" داده بودند . از این نکته می توان این احتمال را مطرح کرد که شاید عرب صدر اول هم به مفهوم امروزین کهکشان، با لفظ "سحاب" یا "سحابی" اشاره می کرده است. بایستی بررسی کرد که عرب صدر اول برای اشاره به کهکشان راه شیری (که بزرگترین و واضح ترین پدیده نورانی آسمان شب است)، چه نام یا القابی می داده است. به هر سوی، اگر کتاب عبدالرحمن صوفی مربوط به قرن 4 هجری را یکی از منابع متقدم به شمار آوریم، در این صورت بر مبنای استعمال لفظ "سحابی" برای کهکشان در آن، می توان این احتمال را مطرح کرد که از جمله معانی قابل برداشت از واژه "سحاب" و "سحابی"، اشاره به پدیده نجومی "کهکشان" است. در این صورت واژه "السحاب" می تواند اشاره به یک کهکشان معرفه و خاص و آشنا، یعنی کهکشان راه شیری، باشد. این امر می تواند به صورت چندمعنایی در این آیه واقع شده باشد والله اعلم. در این صورت معنای پیشنهادی قابل فهم از آیه، در این منظر پیشنهادی، اینگونه قابل پیشنهاد است (لطفا رویکرد چندمعنایی را لحاظ نمایید چون اینگونه نیازی به انکار یا ضدیت بین این معنا و دیگر معانی مشهور این آیه نخواهد بود). معنای مضمونی: کوه ها را می بینی و آن ها را ساکن و بی حرکت می شماری در حالیکه حرکت (ظاهری) سحابی (کهکشان راه شیری) (در دل شب)، ناشی از حرکت کوه هاست. یعنی در این صورت آیه شریفه در حال اشاره به حرکت کوه ها در حین حرکت وضعی زمین (حرکت زمین به دور خود) است. می دانیم که علت حرکت ظاهری کهکشان راه شیری در دل هر شب، حرکت وضعی زمین است. در طی حرکت وضعی زمین (که سرعت زیادی دارد ولی چون ما و شما و کوه ها همگی با هم در حال حرکت با زمین با سرعتی برابر سرعت حرکت وضعی هستیم، آن را احساس نمی کنیم)، کوه ها به همراه زمین و هر آنچه بر آن و در آن است، به دور مرکز زمین گردش می کنند. در طول 24 ساعت یک دور. این حرکت سبب می شود که اجرام و پدیده های سماوی (و از جمله آنها کهکشان راه شیری) در طول شب دارای جابجایی و حرکت ظاهری در دل آسمان شب باشند. در این رویکرد پیشنهادی به فهم چندمعنایی آیه شریفه (با لحاظ معنای کهکشان برای سحابی)، می توان ادعای اعجاز علمی یا تفسیر علمی قرآن کریم را در راستای مفاهیم حرکت وضعی زمین و کهکشان راه شیری مطرح نمود. والله اعلم. در این صورت می توان گفت که از جمله پدیده های طبیعی که در قرآن کریم به آنها اشاره شده است، کهکشان راه شیری است.