معناشناسی سحاب و رانش قاره ای

وَتَرَى ٱلْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِىَ تَمُرُّ مَرَّ ٱلسَّحَابِ صُنْعَ ٱللَّهِ ٱلَّذِىٓ أَتْقَنَ كُلَّ شَىْءٍ إِنَّهُۥ خَبِيرٌۢ بِمَا تَفْعَلُونَ

کوه‌ها را می‌بینی، و آنها را ساکن و جامد می‌پنداری، در حالی که مانند ابر در حرکتند؛ این صنع و آفرینش خداوندی است که همه چیز را متقن آفریده؛ او از کارهایی که شما انجام می‌دهید مسلّماً آگاه است!

آیه 88 سوره نمل

بیان مطلب علمی

طبق این منبع ، حرکت رانش قاره ای توسط دو نیروی ژئوفیزیکی slab pull (کشش ورقه ها) و ridge push (هل دادن از محل مرزهای صفحات) شکل می گیرد. نکته جالب توجه برای تفسیر علمی آیه "و تری الجبال تحسبها جامده و هی تمر مر السحاب" این است که امروزه هم معادل عربی slab pull، "سحب البلاطه" است. یعنی عرب از ریشه "سحب" برای توصیف نیروی slab pull ، استفاده کرده است. نیروی ridge push را هم "دفع الصهاره" معادل گذاشته اند. می دانیم که یکی از معانی اصلی "تمر مر"، "دفع" است.

اینگونه هر دو نیروی pull و push در رانش قاره ای، در عبارت "تمر مر السحاب" قابل ردیابی واژگانی و معنایی (البته با لحاظ رویکرد چندمعنایی) است.

این مهم کمک می کند که حتی ظاهر منصوص آیه هم در مقام بیان نکته علمی رانش قاره ای باشد والله اعلم.