پیدایش جهان از گاز

ثُمَّ ٱسْتَوَىٰٓ إِلَى ٱلسَّمَآءِ وَهِىَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ٱئْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَآ أَتَيْنَا طَآئِعِينَ

سپس به آفرینش آسمان پرداخت، در حالی که بصورت دود بود؛ به آن و به زمین دستور داد: «به وجود آیید (و شکل گیرید)، خواه از روی اطاعت و خواه اکراه!» آنها گفتند: «ما از روی طاعت می‌آییم (و شکل می‌گیریم)!»

آیه 11 سوره فصلت

بیان ایده

درآيات بسياري، خداوند راجع به آسمان و خورشيد و ماه و ستارگان مطا لبی مطرح کرده است. در این سوره به دنبال سخن در مورد آفرینش زمین و نحوه آن، به آفرینش آسمان اشاره شده که به صورت دود (دخان) بوده است.

"دخان" در لغت به معنی چیزی است که به دنبال شعله و لهیب آتش بر می‌خیزد. این آیه مبدأ پیدایش آسمان‌ها را چیزی شبیه دود معرفی می‌کند که با آخرین تحقیقات علمی در مورد آغاز آفرینش هماهنگ است.

مشاهدات دانشمندان فلكى در مورد سحابي‌ها و جهان‌هاى دور دست كه در حال تكوين است، اين مسئله را از صورت يك فرضيه خارج مى‌سازد و ثابت مي‌كند كه پيدايش اين عوالم، از توده‌هاى گازی بسیار داغ دود مانندى صورت گرفته است (گاموف،207).

در تشخيص عوامل اين پيدايش نظرات گوناگونى وجود دارد و هريك از دانشمندان آن را به گونه اى تفسير مي كند. اما ازآنجا که این نظریه ها به طور قطعی اثبات نشده است، درحال حاضر نمی‌توان هیچ یک از آنها را به قرآن نسبت داد. به هر حال، اصل پيدايش جهان از توده هاى گاز و دود مانند، از سوی محافل علمى جهان پذیرفته شده و توافق اين آيه با اكتشافات جدید دانشمندان می‌تواند نشانه ديگرى از اعجاز علمى قرآن ‌باشد.

بررسی لغوی و تفسیری

کلمات اصلی

• اسْتَوَى:. "استوی" گاه با دو فاعل یا بیشتر به کار می‌رود و در این حالت به معنای مساوی و برابر بودن است. گاه با یک فاعل به کار می‌رود و به معنای اعتدال شئ در ذات خود است (راغب اصفهانی، 439).

• دُخَانٌ: "دخان" در لغت به معنای چیزی است که به دنبال شعله و لهیب آتش بر می‌خیزد (همو،ص310).

• اِئْتِيَا: مصدر "اتیان" به معنی آمدن است.

اهداف و روش تحقیق

از بررسی آیه ۱1 سوره مبارکه فصلت و نظریات دانشمندان در می‌یابیم که در پیدایش جهان، ساختار ستارگان و خورشید و ... به صورت دود و گاز بسیار داغ بوده است (گاموف،207). این مسئله از اکتشافات و یافته های علم نوین بشری است. گرچه در تشخيص عوامل اين پيدايش، دانشمندان نظریات متفاوتی مطرح کرده‌اند، اما اصل مسئله پيدايش جهان از توده هاى گاز (بخار) و دود مانند، مورد قبول مجامع علمی دنیا بوده و تطابق آن با آیه سوره مبارکه فصلت و مطرح نشدن این مطالب علمی در کتب پیش از قرآن می‌تواند اعجاز علمی این کتاب را نمایان سازد.

سوالات تحقیق

1. آیا"ثمّ" درصدد بیان تأخیرزمانی در آفرینش آسمان است؟
2. " استوی الی" با "استوی علی " چه تفاوتی دارد؟
3. آیا "السماء" کرات آسمانی را هم شامل می‌شود؟
4. آیا "دخان" دود ناشی از احتراق و سوختن است یا بخار آب راهم شامل می‌شود؟
5. آیا این آیه با آیه ۳۰ نازعات (وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا) در مورد تقدم خلقت آسمان درتضاد است؟
6. با توجه به این آیه و آیه ۳۰ سوره انبیاء که در رابطه با پیوسته بودن آسمان و زمین است، آیا می‌توان گفت که زمین نیز مانند آسمان در ابتدای خلقت توده ای گاز بوده است؟
7. آیا روایاتی در زمینه منشأ پیدایش آسمانها وجود دارد؟
8. آیا کرات آسمانی از گاز به وجود آمده اند؟
9. اگر زمین و آسمان درآغازخلقت توده ای از گاز و بخار بوده اند، چگونه قسمتی ازآن آسمان و قسمت دیگرزمین شده است؟ آیا گاز ها با هم تفاوت داشته اند؟
10. آیا مواد تشکیل دهنده آسمان و زمین به هم شباهت دارد؟

منابع

1. گاموف، ژرژ، سرگذشت زمین، پیدایش و مرگ خورشید، ترجمه احمد آرام 2. راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، دار القلم، دمشق