تعیین جنسیت جنین

این پژوهش، در پژوهشکده اعجاز قرآن دانشگاه شهید بهشتی انجام شده است.

أَلَمْ يَكُ نُطْفَةً مِّن مَّنِىٍّ يُمْنَىٰ

آیا او نطفه‌ای از منی که در رحم ریخته می‌شود نبود؟!

آیه 37 سوره قیامه

ثُمَّ كَانَ عَلَقَةً فَخَلَقَ فَسَوَّىٰ

سپس بصورت خون بسته در آمد، و خداوند او را آفرید و موزون ساخت،

آیه 38 سوره قیامه

فَجَعَلَ مِنْهُ ٱلزَّوْجَيْنِ ٱلذَّكَرَ وَٱلْأُنثَىٰٓ

و از او دو زوج مرد و زن آفرید!

آیه 39 سوره قیامه

بیان ایده

خداوند در این سوره پیش از آنکه درباره نحوه آفرینش انسان سخن گوید، ابتدا به او گوشزد می‌کند که بیهوده آفریده نشده است و آفرینش او هدفی در پی دارد. سپس به بیان کیفیت خلقت انسان می‌پردازد و سرانجام این پرسش را می‌آورد: آیا آن کسی که از قطره آب گندیده این چنین انسانی را خلق نموده، قدرت ندارد که پس از مرگ و تفرق اجزاء دوباره او را زنده کند؟

تحول نطفه در دوران جنینی یکی از شگفت ترین پدیده های جهان هستی و موضوع علم جنین شناسی است که در قرون اخیر تا حدود زیادی پرده از اسرار آن بر داشته شده است. قرآن در زماني که هنوز این مسائل کشف نشده بود، از این امور به عنوان یکی از نشانه های قدرت خداوند یاد کرده است.

ادعا شده است که خداوند در آیات یاد شده از سوره قیامت، آنجا که می‌فرماید"آیا نطفه‌ای از منی که در رحم ریخته می‌شود نبود؟...واز او دو زوج مرد و زن را آفرید"، به مسئله تعیین جنسیت از جانب پدر اشاره کرده، زیرا مرجع ضمیر"ه" در "منه"، "منی" است.

امروزه ثابت شده است که تعیین جنسيت توسط اسپرم مرد صورت می‌‌گيرد. یک زوج از ۲۳ زوج کروموزوم در همه سلول‌های انسانی، كروموزوم‌های جنسی نام دارد. این دو کروموزوم تعیین كننده نر يا ماده شدن جنين هستند. انسان ماده دارای دو کروموزوم جنسی xx و جنس نر در انسان‌ها دارای یک کروموزوم x و یک کروموزوم y است.

اکنون می‌توان گفت که این آیات از مطالبی سخن می‌گوید که تا زمان نزول مطرح نشده و کسی از آن آگاه نبوده است و نشان از اعجاز علمی قرآن دارد.

بررسی لغوی و تفسیری

کلمات اصلی

• نطفه: از ن- ط- ف، به معنای آب صاف اعم از اینکه کم یا زیاد باشد . از نظر لغت،به طور اخص واژه «نطفه » در معنای آب کم به کار می‌رود .مراد از «النطفه» آن‌چیزی است که فرزند از آن به وجود می‌آید .

• منی: معنای اصلی این واژه دلالت بر تقدیر و اندازه‌گیری و اجرای حکم الهی به وسیله آن است .

اهداف و روش تحقیق

با توجه به آن که در آیات 37-39 سوره قیامت اشاره به تعیین جنسيت توسط اسپرم مرد شده و امروزه در علم جنین‌شناسی ثابت گردیده که یک زوج از ۲۳ زوج کروموزوم در همه سلول‌های انسانی، كروموزوم‌های جنسی بوده و این دو کروموزوم تعیین كننده نر يا ماده شدن جنين هستند و این مطلبی است که بشر در زمان نزول قرآن نمی‌توانسته از آن آگاهی یابد، پس می‌توان این دسته از آیات سوره قیامت را از موارد اعجاز علمی قرآن کریم تلقی نمود.

آیات مرتبط

ثُمَّ خَلَقْنَا ٱلنُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا ٱلْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا ٱلْمُضْغَةَ عِظَٰمًا فَكَسَوْنَا ٱلْعِظَٰمَ لَحْمًا ثُمَّ أَنشَأْنَٰهُ خَلْقًا ءَاخَرَ فَتَبَارَكَ ٱللَّهُ أَحْسَنُ ٱلْخَٰلِقِينَ

سپس نطفه را بصورت علقه [= خون بسته‌]، و علقه را بصورت مضغه [= چیزی شبیه گوشت جویده شده‌]، و مضغه را بصورت استخوانهایی درآوردیم؛ و بر استخوانها گوشت پوشاندیم؛ سپس آن را آفرینش تازه‌ای دادیم؛ پس بزرگ است خدایی که بهترین آفرینندگان است!

آیه 14 سوره مومنون

وَأَنَّهُۥ خَلَقَ ٱلزَّوْجَيْنِ ٱلذَّكَرَ وَٱلْأُنثَىٰ

و اوست که دو زوج نر و مادّه را آفرید...

آیه 45 سوره نجم

مِن نُّطْفَةٍ إِذَا تُمْنَىٰ

از نطفه‌ای هنگامی که خارج می‌شود (و در رحم می‌ریزد)،

آیه 46 سوره نجم

سوالات تحقیق

1. آیا منظور قرآن از واژه "نطفة" سلول جنسی نر است؟
2. چرا به نطفه "منی" می‌گویند؟
3. مرجع ضمير «ه» در منه چيست؟
4. "فسوی" در این آیه بیان چه مرحله‌ای از تکامل جنین است؟
5. مرحله ای که با "فسوی" از آن یاد شده چه رابطه ای با مرحله "انشأناه خلقا اخر" در آیه 14سوره مؤمنون دارد؟
6. جنسیت جنین در چه زمانی مشخص می‌شود؟ آیا زمانی که روح به جنین دمیده می‌شود، به تعبیر قرآن "انشأ نا خلقا اخر"، جنسیت مشخص می‌شود یا خیر؟
7. فرق خلق با جعل چیست؟
8. آیا احتمال دارد که آيه "فجعل منه الزوجين...." ادامه مرحله قبل نبوده و به عنوان جمله جديد و خبری باشد؟
9. آيا می‌توان قبل از مرحله علقه جنسيت جنين را تشخيص داد؟
10. چه عواملی موجب دختر يا پسر شدن جنين در رحم مادر می‌‌شود؟
11. آيا اگر مرحله علقه همان زمان لانه گزيني جنين باشد؛ منظور آيه اينست كه قبل از آن (مرحله بلاستولا)، نمی‌توان جنسيت جنين را تعیين كرد؟
12. هم اكنون در چه ماهی می‌توان جنسيت جنين را تعيين نمود؟
13. در زمان لقاح كه سلول جنسی نر با سلول جنسی ماده ممزوج می‌شود جنسيت جنين رقم می‌خورد، آيا بدين واسطه می‌توان اين اعجاز را رد كرد؟
14. تعيين جنسيت جنين چگونه صورت می‌پذيرد(تلفيق كدام كروموزم‌ها از مادر و كدام از پدر با هم اثر در تعيين جنسيت جنين دارد)؟

پانویس و منابع

1. ابن منظور،لسان العرب،دار صادر، بیروت، لبنان،چاپ هشتم

2. راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، دارالقلم، دمشق

3. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، انتشارات اسوه، چاپ دوم، 1425ق

4. http://ghr.nlm.nih.gov/chromosome/X