آنتولوژی عذاب

این پژوهش، در پژوهشکده اعجاز قرآن دانشگاه شهید بهشتی انجام شده است.

وَلَقَدْ صَبَّحَهُم بُكْرَةً عَذَابٌ مُّسْتَقِرٌّ

سرانجام صبحگاهان و در اول روز عذابی پایدار و ثابت به سراغشان آمد!

آیه 38 سوره قمر

فَذُوقُوا۟ عَذَابِى وَنُذُرِ

(و گفتیم:) پس بچشید عذاب و انذارهای مرا!

آیه 39 سوره قمر

عبارت محوری

عذاب

بیان ایده

با توجه به ذکر عذاب در آیات مختلف قرآن و تنوع ویژگی‌های آن، پیشنهاد می‌گردد آنتولوژی عذاب در قرآن تهیه شود. نمودار دوبعدی توزیع عذاب در کل قرآن تهیه شود.

بررسی لغوی و تفسیری

عذاب

اهداف و روش تحقیق

به نظر می‌آید بعضی عذاب‌های گسترده و بعضی محدود هستند (آیه 49 سوره یس)، همچنین بعضی جنبه اجتماعی و بعضی جنبه فردی دارند. با توجه به این موارد و به کمک مفهوم سیستم قرآن، آنتولوژی استخراج شود.
آیا بدون نذیرها انسان هدایت می‌شود؟
همچنین از آیه 32 سوره ذاریات به نظر می‌رسد مجرم بودن بار معنایی کافر بودن دارد. عذاب برای کدام مجرمین در قرآن آمده است؟
آیا منظور از عذاب در قرآن عذاب استیصال است که در آن تنها بدها از بین می روند ولی بلایای طبیعی که به طور معمول می آید عذاب نیست و ابتلا و فتنه می‌تواند باشد و خوب و بد بدان گرفتار می‌شود (آیه 42 سوره زخرف).

آیات مرتبط

وَجَعَلَهَا كَلِمَةًۢ بَاقِيَةً فِى عَقِبِهِۦ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ

او کلمه توحید را کلمه پاینده‌ای در نسلهای بعد از خود قرار داد، شاید به سوی خدا باز گردند!

آیه 28 سوره زخرف

أَوْ نُرِيَنَّكَ ٱلَّذِى وَعَدْنَٰهُمْ فَإِنَّا عَلَيْهِم مُّقْتَدِرُونَ

یا اگر (زنده بمانی و) و آنچه را (از عذاب) به آنان وعده داده‌ایم به تو نشان دهیم، باز ما بر آنها مسلّطیم!

آیه 42 سوره زخرف

مَا يَنظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً وَٰحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَهُمْ يَخِصِّمُونَ

(امّا) جز این انتظار نمی‌کشند که یک صیحه عظیم (آسمانی) آنها را فراگیرد، در حالی که مشغول جدال (در امور دنیا) هستند.

آیه 49 سوره یس

قَالُوٓا۟ إِنَّآ أُرْسِلْنَآ إِلَىٰ قَوْمٍ مُّجْرِمِينَ

گفتند: «ما به سوی قوم مجرمی فرستاده شده‌ایم...

آیه 32 سوره ذاریات

قَالُوا۟ رَبَّنَا مَن قَدَّمَ لَنَا هَٰذَا فَزِدْهُ عَذَابًا ضِعْفًا فِى ٱلنَّارِ

(سپس) می‌گویند: «پروردگارا! هر کس این عذاب را برای ما فراهم ساخته، عذابی مضاعف در آتش بر او بیفزا!»

آیه 61 سوره ص

وَلَوْ تَرَىٰٓ إِذِ ٱلْمُجْرِمُونَ نَاكِسُوا۟ رُءُوسِهِمْ عِندَ رَبِّهِمْ رَبَّنَآ أَبْصَرْنَا وَسَمِعْنَا فَٱرْجِعْنَا نَعْمَلْ صَٰلِحًا إِنَّا مُوقِنُونَ

و اگر ببینی مجرمان را هنگامی که در پیشگاه پروردگارشان سر به زیر افکنده، می‌گویند: «پروردگارا! آنچه وعده کرده بودی دیدیم و شنیدیم؛ ما را بازگردان تا کار شایسته‌ای انجام دهیم؛ ما (به قیامت) یقین داریم!»

آیه 12 سوره سجده

فَذُوقُوا۟ بِمَا نَسِيتُمْ لِقَآءَ يَوْمِكُمْ هَٰذَآ إِنَّا نَسِينَٰكُمْ وَذُوقُوا۟ عَذَابَ ٱلْخُلْدِ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ

(و به آنها می‌گویم:) بچشید (عذاب جهنم را)! بخاطر اینکه دیدار امروزتان را فراموش کردید، ما نیز شما را فراموش کردیم؛ و بچشید عذاب جاودان را به خاطر اعمالی که انجام می‌دادید!

آیه 14 سوره سجده

شدت و ضعف عذاب و طیفی بودن آن