لایه‌های زمین از منظر قرآن و علم

ٱللَّهُ ٱلَّذِى خَلَقَ سَبْعَ سَمَٰوَٰتٍ وَمِنَ ٱلْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ ٱلْأَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوٓا۟ أَنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ وَأَنَّ ٱللَّهَ قَدْ أَحَاطَ بِكُلِّ شَىْءٍ عِلْمًۢا

خداوند همان کسی است که هفت آسمان را آفرید، و از زمین نیز همانند آنها را؛ فرمان او در میان آنها پیوسته فرود می‌آید تا بدانید خداوند بر هر چیز تواناست و اینکه علم او به همه چیز احاطه دارد!

آیه 12 سوره طلاق

چکیده

تاکنون شناخت بشر در مورد زمین و اعماق آن صرفاً از طریق ارسال امواج لرزه‌ای و لرزه‌های حاصل از زمین‌لرزه‌ها و اندازه‌گیری زمان سیر این امواج از نقطه‌ای به نقطه دیگر میسر شده است، به‌گونه‌‎ای که بشر امروزی با این ابزار توانسته است به شکل پیازی زمین و وجود طبقات مختلف در آن و نیز ضخامت و حتی جنس و خواص فیزیکی این بخش‌ها پی ببرد. یافته‌های زمین‌شناسی نشان می‌دهد زمین دارای چندین قشر متحدالمرکز است که از بیرون به داخل به نام بخش‌های اصلی پوسته، گوشته، و هسته نام‌گذاری شده‌اند و دقت نظر در تقسیم‌بندی‌های جزئی‌تر هرکدام نشان می‌دهد در بین آن‌ها پوسته زمین کم‌ترین ضخامت را دارد و با نزدیک شدن به هسته زمین، بر چگالی مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها افزوده می‌شود.

در تاریخ علم زمین شناسی، قدمت کشف لایه‌های زمین به کمتر از سه قرن می‌رسد و این در‌حالی است که خداوند متعال بیش از چهارده قرن پیش، با نزول آیه شریفه 12 طلاق، با اشاره‌ای لطیف به بیان این موضوع پرداخته، فرمود: « الله الذی خلق سبع سموات و من الارض مثلهنّ...: اوست خداوندی که هفت آسمان را آفرید و از زمین نیز همانند آن‌ها را...»

در آیه مذکور، خداوند از شباهت میان هفت آسمان و زمین در خلقت سخن به میان آورده است و از آنجا که تشبیه بدون در‌نظر‌داشتن وجه شبه یا با وجه شبه بعید، قبیح و بی‌فایده است و خداوند از کلام عبث منزه است، لذا یافتن وجه شبه ضروری به‌نظر می‌رسد. همچنین اگر در تشبیه با ادات «مثل»، وجه شبه ذکر نشود، شباهت طرفین تشبیه به صورت تام یا در ویژگی‌های بارز است. عدم شباهت تام هفت آسمان و زمین امری بدیهی است، لکن با شناخت ویژگی‌های بارز هفت آسمان در قرآن کریم مانند چند لایه بودن می‌توان وجوه شباهت هفت آسمان و زمین را روشن نمود که بر این اساس آیه از وجود طبقات در زمین پرده برمی‌دارد.