معناشناسی سحاب و رانش قاره ای

وَتَرَى ٱلْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِىَ تَمُرُّ مَرَّ ٱلسَّحَابِ صُنْعَ ٱللَّهِ ٱلَّذِىٓ أَتْقَنَ كُلَّ شَىْءٍ إِنَّهُۥ خَبِيرٌۢ بِمَا تَفْعَلُونَ

کوه‌ها را می‌بینی، و آنها را ساکن و جامد می‌پنداری، در حالی که مانند ابر در حرکتند؛ این صنع و آفرینش خداوندی است که همه چیز را متقن آفریده؛ او از کارهایی که شما انجام می‌دهید مسلّماً آگاه است!

آیه 88 سوره نمل

عبارت محوری

تمر مر السحاب

بیان مطلب علمی

طبق این منبع ، حرکت رانش قاره ای توسط دو نیروی ژئوفیزیکی slab pull (کشش ورقه ها) و ridge push (هل دادن از محل مرزهای صفحات) شکل می گیرد. نکته جالب توجه برای تفسیر علمی آیه "و تری الجبال تحسبها جامده و هی تمر مر السحاب" این است که امروزه هم معادل عربی slab pull، "سحب البلاطه" است. یعنی عرب از ریشه "سحب" برای توصیف نیروی slab pull ، استفاده کرده است. نیروی ridge push را هم "دفع الصهاره" معادل گذاشته اند. می دانیم که یکی از معانی اصلی "تمر مر"، "دفع" است.

اینگونه هر دو نیروی pull و push در رانش قاره ای، در عبارت "تمر مر السحاب" قابل ردیابی واژگانی و معنایی (البته با لحاظ رویکرد چندمعنایی) است.

این مهم کمک می کند که حتی ظاهر منصوص آیه هم در مقام بیان نکته علمی رانش قاره ای باشد والله اعلم.