زخم بستر

وَتَحْسَبُهُمْ أَيْقَاظًا وَهُمْ رُقُودٌ وَنُقَلِّبُهُمْ ذَاتَ ٱلْيَمِينِ وَذَاتَ ٱلشِّمَالِ وَكَلْبُهُم بَٰسِطٌ ذِرَاعَيْهِ بِٱلْوَصِيدِ لَوِ ٱطَّلَعْتَ عَلَيْهِمْ لَوَلَّيْتَ مِنْهُمْ فِرَارًا وَلَمُلِئْتَ مِنْهُمْ رُعْبًا

و (اگر به آنها نگاه می‌کردی) می‌پنداشتی بیدارند؛ در حالی که در خواب فرو رفته بودند! و ما آنها را به سمت راست و چپ میگرداندیم (تا بدنشان سالم بماند). و سگ آنها دستهای خود را بر دهانه غار گشوده بود (و نگهبانی می‌کرد). اگر نگاهشان می‌کردی، از آنان می‌گریختی؛ و سر تا پای تو از ترس و وحشت پر می‌شد!

آیه 18 سوره کهف

بیان ایده

این آیه در مورد جوانانی است که به پروردگار خویش ایمان آوردند و سپس از دست حکومت ستمگر و مشرک زمان خود از شهر فرار کرده و به غاری پناه بردند و به امر خداوند به خوابی طولانی رفتند. خداوند پس از بیان موقعیت مکانی غار و شرایط آن، می فرماید که آنها به خواب رفته بودند، ولی اگر کسی آنها را می دید، گمان می‌کرد بیدارند ... ما آنها را به پهلوی راست و چپ می‌گردانیم .... سبب اینکه خداوند فرموده ما آنها را به راست و چپ می‌گردانیم، اینست که بدن‌هایشان اگر در یک حالت ثابت قرار می گرفت، دچار آسیب می‌شد و به اصطلاح زخم بستر پیدا می¬کردند و قوای بدنی‌شان در اثر رکود و بی حرکتی در مدتی طولانی از کار می افتاد. زخم بستر زخمی است كه در نواحي تحت فشار بدن، در زماني كه فرد در مدتی طولانی بی حركت باشد، به علت كاهش خون‌رسانی به موضع ايجاد می‌شود.

این نکته مهمی است که قرآن بیان کرده، اما آیا می‌توان آن را از موارد اعجاز علمی قرآن به شمار آورد؟

آیا در عصر پیامبر اکرم (ص) مردم در مورد زخم بستر و روش پیش¬گیری از آن اطلاع داشته اند؟

بررسی لغوی و تفسیری

کلمات اصلی

• أَيْقَاظًا: یَقِظ به معنی بیدار، هوشیار
• رُقُودٌ: از ر- ق- د به معنی خوابیدن (ابن فارس، 2/ 428)
• نُقَلِّبُهُمْ: از ق- ل- ب به معنی برگرداندن چیزی از سویی به سویی دیگر(همو، 5/17)

اهداف و روش تحقیق

آیه 18 سوره کهف نشان می دهد که بدن اصحاب کهف در طول مدت خواب 300 ساله ثابت نبوده و توسط خداوند حرکت هایی به جهات راست وچپ داشته است. امروزه می دانیم که چنانچه بدن انسان به مدت طولانی بر روی زمین ثابت بماند، قوای بدنی در اثر رکود و بی حرکتی در این مدت از کار افتاده، نقاط در تماس با زمین آسیب می بیند و اصطلاحاً زخم بستر پیدا می کند و روش پیشگیری از آن، جابه جایی بدن در بستر است. در صورت اثبات این مطلب که بشر در عصر نزول قرآن از این اصل پزشکی آگاهی نداشته، آیه شریفه از موارد اعجاز علمی قرآن کریم محسوب می گردد.

سوالات تحقیق

1. خواب طولاني چگونه امكان پذير است؟ آيا به سبب ترشح غير طبيعي سروتونين . يا تجمع ماده آدنوزين در سلول هاي بدن اصحاب كهف و يا برهم خوردن تعادل معمول نوروترانسميتر هااست؟
2. آيا نحوه تابش خورشيد كه در آيه 17 به آن اشاره شده است، مي تواند تأثيري در مدت زمان خوابيدن داشته باشد؟
3. آيا پايين آمدن سوخت¬ و ¬ساز بدن باعث شده تا اصحاب كهف 300 سال بدون هيچ گونه تغذيه¬اي زنده بمانند؟
4. عدم تغذيه، سيستم ايمني بدن را تضعيف مي¬كند و مي¬تواند زمينه ساز بسياري از بيماري ها در برابر هجوم عوامل بيماريزاي ويروسي و يا باكتريايي باشد، اين موضوع از لحاظ علمي چگونه توضيح داده مي¬شود؟
5. پيام هاي مغزي براي كنترل چرخش فرد به طرف راست و چپ در زمان خواب چگونه است؟
6. آيا ساختار زمين شناختي غار با سالم ماندن بدن اصحاب كهف مي¬تواند ارتباطي داشته باشد؟
7. آيا مي‌توان اين آيه را اشاره¬اي به حفظ انسان در ضعيف ترين حالت حيات براي مدت زمان طولاني دانست؟

منابع

1. ابن فارس ، احمد، معجم مقاییس اللغة، دار الجیل، بیروت ، 1420ق/ 1999م

2. Powis, D.A, Stephen J. Bunn, S., Neurotransmitter Release and its Modulation, 1995

3. Markov,D., Goldman, M.,” Normal sleep and circadian rhythms: Neurobiologic mechanisms underlying sleep and wakefulness”, Department of Psychiatry and Human Behavior Faculty Papers, 2006

4. http://irpmr.spaces.live.com/blog/cns!A72F48D795B8FDD4!284.entry

5. http://www.chm.bris.ac.uk/motm/serotonin/introduction.htm