تاریکی های دریا از منظر قرآن و علم

أَوْ كَظُلُمَٰتٍ فِى بَحْرٍ لُّجِّىٍّ يَغْشَىٰهُ مَوْجٌ مِّن فَوْقِهِۦ مَوْجٌ مِّن فَوْقِهِۦ سَحَابٌ ظُلُمَٰتٌۢ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ إِذَآ أَخْرَجَ يَدَهُۥ لَمْ يَكَدْ يَرَىٰهَا وَمَن لَّمْ يَجْعَلِ ٱللَّهُ لَهُۥ نُورًا فَمَا لَهُۥ مِن نُّورٍ

یا همچون ظلماتی در یک دریای عمیق و پهناور که موج آن را پوشانده، و بر فراز آن موج دیگری، و بر فراز آن ابری تاریک است؛ ظلمتهایی است یکی بر فراز دیگری، آن گونه که هر گاه دست خود را خارج کند ممکن نیست آن را ببیند! و کسی که خدا نوری برای او قرار نداده، نوری برای او نیست!

آیه 40 سوره نور

چکیده

در آیه 40 سوره نور خداوند اعمال کافران را به تاریکی‌های دریای لجی تشیه کرده است. دریای لجی دریایی عمیق است که در اطراف آن کوه و زمینی دیده نمی‌شود و امواج دریا مستمرا در آمد و شد و اضطراب و تلاطم است. بررسی ها و نیز بیان آیه نشان از این دارد که بحث تاریکی دریا امری است که مورد تجربه مردم در زمان گذشته بوده است. نکته قابل توجه عبارت «موج من فوقه موج من فوقه سحاب» است.بیان دو موج در این آیه می‌تواند نشان دهنده تفاوت میان این دو موج باشد. دو احتمال در این مورد وجود دارد یکی اینکه هر دو موج از امواج سطحی باشند و لجی بودن دریا رابیان کند که این امر مورد تجربه مردم در گذشته بوده است و مطلب جدیدی ندارد و احتمال دوم آن است که موج اول با موج دوم تفاوت داشته باشد.ظاهر آیه نشان می‌دهد موج دوم با توجه به واژه «سحاب» در «موج من فوقه سحاب » از امواج سطحی است و موج اول با توجه به واژه« لجی» که منسوب به لجه البحر است بیان آن قسمت وسیعی از دریا است که دارای عمق زیاد و دور از ساحل است و امواج در حال تردد و حرکت هستند. از نظر علمی درآن قسمت که آب‌های دور از ساحل گویند حرکات مولکول‌های آب در مسیرهای دایره‌ای است، و همین حرکات نوسانی موجب می‌شود امواج سطحی نتوانند بر روی هم حرکت نمایند. در این صورت در عبارت «موج من فوقه موج»، موج اول دیگر موج سطحی نیست و می‌تواند اشاره به امواج داخلی در دریا باشد.

مقدمه

دریا یکی از نعمت‌های بیکران الهی است که اسرار و شگفتی‌های زیادی دارد و انسان همواره به دنبال کشف ناشناخته‌های آن است. در قرآن در مورد دریا زیاد سخن گفته شده و در بسیاری از آن‌ها اشاراتی علمی وجود دارد که با امکانات و اطلاعات کمی که در زمان نزول وجود داشت کسی به فهم دقیقی از آنها نمی‌رسید. یکی از آن موارد اشاره قرآن به وجود تاریکی‌ها در دریا است. یافته‌های علم اقیانوس‌‌شناسی نشان می‌دهد که اعماق دریاها به دلیل عدم نفوذ نور مرئی تاریک است و احتمالا این همان مطلبی است که قرآن 1400 سال پیش در قالب تشبیه کفر کافران به تاریکی‌های بحر لجی بیان نموده است.با توجه به وجود انواع تاریکی‌ها در محیط‌های دریایی ،اشاره قرآن به این تاریکی‌ها درآیه 40 از سوره نور احتمالا بیانگر اعجاز علمی در این آیه است.

می‌دانید انواع مختلفی از امواج در سطح و اعماق دریاها شناخته شده است. به کار رفتن واژه «موج» در عبارت «موج من فوقه موج » (2 مرتبه)، این احتمال را می‌رساند که اشاره به انواع مختلفی از امواج دریایی (امواج سطحی و امواج داخلی) باشد، برخی ادعا کرده‌اند که موج نخست اشاره به امواج داخلی دریا است.از آنجایی که تشخیص این امواج داخلی با چشم در عمق آب و تمایز عوارض سطحی امواج داخلی از امواج سطحی با چشم معمولی در محیط دریا امکان‌پذیر نیست و این امواج بر اساس یافته‌های تئوریک فیزیکی شناخته شده و از طریق عکس‌های ماهواره‌ای مشاهده شده‌اند، احتمالا بیانگر اعجازی دیگر است.

ونیز در عبارت «ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ» ادعا شده است این عبارت به حذف طیف‌های رنگی مختلف نور مرئی در اعماق مختلف و در نتیجه تاریکی ناشی از حذف آنها در اعماق پایینی اشاره دارد.

لازم به ذکر است، پذیرش هر نوع اعجاز علمی در آیات قرآن مشروط به داشتن ویژگی‌هایی است. این ویژگی‌ها عبارتند از:

1- موضوع مورد نظر به صراحت در آیه آمده باشد و به آیه تحمیل نشده باشد. یعنی از ظاهر قرآن بتوان آن را به دست آورد.

2- مردم زمان نزول از آن اطلاعی نداشته باشند و با علم آن زمان و یا تجربه به آن نرسیده باشند.

3- در کتاب‌های دینی سایر ادیان (تورات، انجیل و غیره) به موضوع مورد نظر اشاره نشده باشد.

این مقاله با بررسی علمی و قرآنی، به صحت و سقم اعجازعلمی، آیه 40 سوره نور می‌پردازد.