نیروی گرانش: تفاوت میان نسخه‌ها

از شبکه نخبگان و قرآن‌کاوی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
دیداریویکی‌متن
خط ۴۸: خط ۴۸:
=بررسی لغوی و تفسیری=
=بررسی لغوی و تفسیری=
==کلمات اصلی==
==کلمات اصلی==
* رفع: بالا برد، این بالا بردن در آیات به دو گونه است: بالا بردن ظاهری و بالا بردن معنوی که اشاره به فضیلت و شرافت و عظمت است <REF>قرشی، 3/ 110<REF>.
* رفع: بالا برد، این بالا بردن در آیات به دو گونه است: بالا بردن ظاهری و بالا بردن معنوی که اشاره به فضیلت و شرافت و عظمت است <REF>قرشی، 3/ 110</REF>.
* رفع در موارد مختلفی به کارمی‌رود: برداشتن و بلند کردن اجسام از محل قرارگرفتنشان، در ساختن و بنا کردن و در جاه و منزلت و.. <REF>راغب اصفهانی،ص 360 -361<REF>.  
* رفع در موارد مختلفی به کارمی‌رود: برداشتن و بلند کردن اجسام از محل قرارگرفتنشان، در ساختن و بنا کردن و در جاه و منزلت و.. <REF>راغب اصفهانی،ص 360 -361</REF>.  
* غیر: این کلمه گاهی تنها به معنای نفی است و گاهی به معنای «الاّ» است و وجوه دیگری نیز دارد <REF>همو،ص 618<REF>.  
* غیر: این کلمه گاهی تنها به معنای نفی است و گاهی به معنای «الاّ» است و وجوه دیگری نیز دارد <REF>همو،ص 618</REF>.  
* عمد: جمع عمود، و عمود چوبی است که خیمه و چادر برآن تکیه دارد <REF>همو،ص 585<REF>.  
* عمد: جمع عمود، و عمود چوبی است که خیمه و چادر برآن تکیه دارد <REF>همو،ص 585</REF>.  
* ترون: ببینید، جمع مذکر مخاطب از ریشه ر أ ی به معنی دیدن، دانستن، نگاه کردن. وقتی رأی به دو مفعول متعدی شود، به معنی علم است. اگر با "الی" متعدی شود، نگاه کردنی است که موجب عبرت باشد<REF>قرشی،3/34<REF>. "رؤیت" در آیات بر چند نوع است: دیدن به وسیله چشم<REF>{{QFrame|Surah=39|Ayah=60}}</REF>، دیدن به وهم و خیال <REF>{{QFrame|Surah=8|Ayah=50}}</REF>، دیدن با تفکر<REF>{{QFrame|Surah=8|Ayah=48}}</REF>، دیدن با عقل<REF>{{QFrame|Surah=53|Ayah=11}}</REF><REF>راغب،ص374<REF>.  
* ترون: ببینید، جمع مذکر مخاطب از ریشه ر أ ی به معنی دیدن، دانستن، نگاه کردن. وقتی رأی به دو مفعول متعدی شود، به معنی علم است. اگر با "الی" متعدی شود، نگاه کردنی است که موجب عبرت باشد<REF>قرشی،3/34</REF>. "رؤیت" در آیات بر چند نوع است: دیدن به وسیله چشم<REF>{{QFrame|Surah=39|Ayah=60}}</REF>، دیدن به وهم و خیال <REF>{{QFrame|Surah=8|Ayah=50}}</REF>، دیدن با تفکر<REF>{{QFrame|Surah=8|Ayah=48}}</REF>، دیدن با عقل<REF>{{QFrame|Surah=53|Ayah=11}}</REF><REF>راغب،ص374<REF>.  
*
*


نسخهٔ ‏۷ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۲۱

ٱللَّهُ ٱلَّذِى رَفَعَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُمَّ ٱسْتَوَىٰ عَلَى ٱلْعَرْشِ وَسَخَّرَ ٱلشَّمْسَ وَٱلْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِى لِأَجَلٍ مُّسَمًّى يُدَبِّرُ ٱلْأَمْرَ يُفَصِّلُ ٱلْءَايَٰتِ لَعَلَّكُم بِلِقَآءِ رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ
خدا همان کسی است که آسمانها را، بدون ستونهایی که برای شما دیدنی باشد، برافراشت، سپس بر عرش استیلا یافت (و زمام تدبیر جهان را در کف قدرت گرفت)؛ و خورشید و ماه را مسخّر ساخت، که هر کدام تا زمان معینی حرکت دارند! کارها را او تدبیر می‌کند؛ آیات را (برای شما) تشریح می‌نماید؛ شاید به لقای پروردگارتان یقین پیدا کنید!
آیه 2 سوره رعد

بیان ایده

در این آیه خداوند به این نکته که آسمانها را بدون ستون یا با ستون‌های نامرئی برافراشته است، اشاره می‌کند. براى عبارت« بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها» دو تفسير ارائه شده است:

1- همان‌گونه كه مى‏بينيد آسمان، بى‏ستون است (گويى آیه در اصل چنين بوده: ترونها بغير عمد).

2- «ترونها»، صفت براى «عمد» است كه در این صورت معني آن چنين می‌شود: "آسمانها را بدون ستونى كه ببینید، برافراشته"، كه لازمه آن

وجود ستونى براى آسمان است، اما ستونى نامرئى (مکارم شیرازی،10/110). بدین ترتیب آیه بیان می‌دارد که در حقيقت، ستون وجود دارد، لكن شما آن را نمى‏بينيد. بر این اساس برخی از محققان در موضوع اعجاز علمی قرآن ادعا کرده‌اند که این ستون‌های نامرئی اشاره به نيروى گرانش دارد كه سراسر كائنات را به يكديگر ربط مى‏دهد و همچون ستونى استوار و مستحكم، كرات عظيم آسمانى را در مدارهاى مخصوص خود حفظ می‌نماید.

البته باید توجه داشت که واژه «سماوات» که در این آیه از برافراشتن آن سخن به میان آمده، در قرآن معاني متعددي دارد (مثل: جهت بالا، جو زمين، كرات آسماني و آسمانهاي معنوي). در اينجا در صورتي تفسير آيه به نيروي جاذبه صحيح است كه بتوان «سماوات» را به معنای «كرات آسماني» در نظر گرفت (رضایی اصفهانی،154).

بحث علمی

بر طبق قانون جاذبه عمومي كليه اجسام همديگر را طبق رابطه زیر جذب مي‌كنند و اين كشش متناسب با جرم دو جسم و عکس مجذور فاصله آن دو است. به عبارت دیگر، هر چه جرم يك جسم بيشتر باشد، نيروي جاذبه آن نيز بیشتر و هرچه فاصله دو جسم بیشتر باشد، نیروی جاذبه بین آن دو کمتر خواهد بود. G ثابت جهانی است.

این نیرو باعث گردش زمین به دور خورشید، نگه داشتن اجسام بر روی زمین و نگه داشتن اجزای کهکشان یعنی ستاره‌ها، ذرات غبار و گاز در کنار یکدیگر می‌گردد.

ذره مبادله کننده نیروی گرانش گراویتون نام دارد. اگرچه این ذره به طور مستقیم مشاهده نشده است اما بعضی از ویژگی‌های آن با توجه به ماهیت نیروی گرانش تعیین شده است. به عنوان مثال جرم آن صفر اسپین آن دو و بار آن صفر است.

چهار نیروی اساسی طبیعت

اینشتین دو اعتراض به قانون جهانی نیوتن وارد نمود:

اثر این نیرو به صورت آنی ظاهر می‌شود اما همان طور که می‌دانیم بالاترین سرعت، سرعت نور است.

برای محاسبه شتاب جسم تحت تاثیر نیروی گرانش جرم خود ماده حذف می‌گردد، آیا این اتفاق تصادفی است؟

نیوتن تنها بیان کرده بود گرانش یک عاملی است که باعث کنش و اثر روی اجسام دیگر در فاصله خالی می‌شود.

اینشتن نیروی گرانش را به صورت هندسی توجیه نمود. نسبیت عام بیان می‌کند که ماده چگونگی انحنای فضا زمان را مشخص می‌کند و وجود ماده فضا زمان را خم می‌کند (شکل زیر سمت راست). برای مثال مسیر نور

رسیده از یک ستاره دور دست با عبور از کنار جسم سنگین خم خواهد شد (شکل بالا سمت چپ).

رابطه ریاضی نیروی گرانش مانند نیروی کولن برای بارهای الکتریکی است. این شباهت باعث شد برای اولین بار اینشتین شروع به تلاش برای وحدت نیروها کند. امروزه سه نیروی دیگر در انرژی‌های بالا با یک دیگر یکسان می‌شوند که از آن به وحدت نیروها نام می‌برند. اما همچنان وحدت نیروی گرانش با دیگر نیروها امکان پذیر نبوده است.

در قبل از زمان پلانک 43-10 ثانیه پس از انفجار مه‌بانگ، زمانی که زمان و مکان در جهان شروع شد چهار نیروی بنیادین با هم یکسان بودند. اما بعد از این لحظه نیروی گرانش از سه نیروی دیگر جدا شد (شکل بالا).

نیروی گرانش باعث شد موادی که بعد از مه‌بانگ ساخته شدند، کنار یکدیگر قرار بگیرند و کهکشان‌ها و ستاره‌ها و ... را تشکیل دهند.

بررسی لغوی و تفسیری

کلمات اصلی

  • رفع: بالا برد، این بالا بردن در آیات به دو گونه است: بالا بردن ظاهری و بالا بردن معنوی که اشاره به فضیلت و شرافت و عظمت است [۱].
  • رفع در موارد مختلفی به کارمی‌رود: برداشتن و بلند کردن اجسام از محل قرارگرفتنشان، در ساختن و بنا کردن و در جاه و منزلت و.. [۲].
  • غیر: این کلمه گاهی تنها به معنای نفی است و گاهی به معنای «الاّ» است و وجوه دیگری نیز دارد [۳].
  • عمد: جمع عمود، و عمود چوبی است که خیمه و چادر برآن تکیه دارد [۴].
  • ترون: ببینید، جمع مذکر مخاطب از ریشه ر أ ی به معنی دیدن، دانستن، نگاه کردن. وقتی رأی به دو مفعول متعدی شود، به معنی علم است. اگر با "الی" متعدی شود، نگاه کردنی است که موجب عبرت باشد[۵]. "رؤیت" در آیات بر چند نوع است: دیدن به وسیله چشم[۶]، دیدن به وهم و خیال [۷]، دیدن با تفکر[۸]، دیدن با عقل[۹]خطای یادکرد: برچسب تمام‌کنندهٔ </ref> برای برچسب <ref> پیدا نشد.

سوالات تحقیق

  1. منظور از «السَّمَاوَاتِ» در این آیه چیست؟ آیامی‌توان گفت که اشاره به خورشید و ماه در ادامه آیه، قرینه‌ای است که نشان می‌دهد مراد از «السَّمَاوَاتِ» کرات آسمانی است؟
  2. آیا می‌توان از تعبیر «ستونهای نامرئی» نیروی جاذبه را استنباط نمود؟
  3. چرا واژه «عَمَد» به صورت جمع آمده است؟ آیا می‌توان گفت به این دلیل است که به نیروهای متعددی اشاره دارد که در برافراشته شدن آسمان‌ها مؤثرند؟ یا اینکه به دلیل جمع آمدن واژه «السَّمَاوَاتِ»، «عَمَد» نیز به صورت جمع به کار رفته است؟
  4. با توجه به اینکه در آیه 10 سوره لقمان عبارت «خَلَقَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا» به کار رفته، آیا می‌توان گفت که مراد از «خلق» و «رفع» آسمانها یک چیز است یا اینکه این دو واژه به دو پدیده متفاوت اشاره دارند؟
  5. آیامی‌توان گفت که آیه 41 سوره فاطر اشاره به نیروی جاذبه دارد؟ منظور از «امساک» و «زوال» در این آیه چیست؟
  6. آیامی‌توان از آیات دیگری از قرآن نیروی جاذبه را استنباط نمود؟
  7. نیروی گرانش چیست و به چه عواملی بستگی دارد؟
  8. در زمان نزول قرآن درباره آسمان و کرات آسمانی چه تصوری حاکم بود؟
  9. نیروی جاذبه در عصر نزول تا چه حد شناخته شده بود؟

پانویس و منابع

  1. ↑ قرشی، 3/ 110
  2. ↑ راغب اصفهانی،ص 360 -361
  3. ↑ همو،ص 618
  4. ↑ همو،ص 585
  5. ↑ قرشی،3/34
  6. ↑
    وَيَوْمَ ٱلْقِيَٰمَةِ تَرَى ٱلَّذِينَ كَذَبُوا۟ عَلَى ٱللَّهِ وُجُوهُهُم مُّسْوَدَّةٌ أَلَيْسَ فِى جَهَنَّمَ مَثْوًى لِّلْمُتَكَبِّرِينَ
    و روز قیامت کسانی را که بر خدا دروغ بستند می‌بینی که صورتهایشان سیاه است؛ آیا در جهنّم جایگاهی برای متکبّران نیست؟!
    آیه 60 سوره زمر
  7. ↑
    وَلَوْ تَرَىٰٓ إِذْ يَتَوَفَّى ٱلَّذِينَ كَفَرُوا۟ ٱلْمَلَٰٓئِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَأَدْبَٰرَهُمْ وَذُوقُوا۟ عَذَابَ ٱلْحَرِيقِ
    و اگر ببینی کافران را هنگامی که فرشتگان (مرگ)، جانشان را می‌گیرند و بر صورت و پشت آنها می‌زنند و (می‌گویند:) بچشید عذاب سوزنده را (، به حال آنان تأسف خواهی خورد)!
    آیه 50 سوره انفال
  8. ↑
    وَإِذْ زَيَّنَ لَهُمُ ٱلشَّيْطَٰنُ أَعْمَٰلَهُمْ وَقَالَ لَا غَالِبَ لَكُمُ ٱلْيَوْمَ مِنَ ٱلنَّاسِ وَإِنِّى جَارٌ لَّكُمْ فَلَمَّا تَرَآءَتِ ٱلْفِئَتَانِ نَكَصَ عَلَىٰ عَقِبَيْهِ وَقَالَ إِنِّى بَرِىٓءٌ مِّنكُمْ إِنِّىٓ أَرَىٰ مَا لَا تَرَوْنَ إِنِّىٓ أَخَافُ ٱللَّهَ وَٱللَّهُ شَدِيدُ ٱلْعِقَابِ
    و (به یاد آور) هنگامی را که شیطان، اعمال آنها [= مشرکان‌] را در نظرشان جلوه داد، و گفت: «امروز هیچ کس از مردم بر شما پیروز نمی‌گردد! و من، همسایه (و پناه‌دهنده) شما هستم!» امّا هنگامی که دو گروه (کافران، و مؤمنان مورد حمایت فرشتگان) در برابر یکدیگر قرار گرفتند، به عقب برگشت و گفت: «من از شما (دوستان و پیروانم) بیزارم! من چیزی می‌بینم که شما نمی‌بینید؛ من از خدا می‌ترسم، خداوند شدیدالعقاب است!»
    آیه 48 سوره انفال
  9. ↑
    مَا كَذَبَ ٱلْفُؤَادُ مَا رَأَىٰٓ
    قلب (پاک او) در آنچه دید هرگز دروغ نگفت.
    آیه 11 سوره نجم


1. قرآن کریم ترجمه فولادوند

2. راغب اصفهانی،حسین، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، دار القلم، دمشق

3. رضایی اصفهانی، محمد علی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، جلد اول: علوم کیهان شناسی و ریاضیات، انتشارات کتاب مبین،1380

4. طبرسی، مجمع البیان لعلوم القرآن، موسسه هدی 1417

5. قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، دار الکتب الاسلامیه

6. قمی، عباس، سفینه البحار، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس، مشهد، 1416ق

7. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، تهران،1374ش

8. منابع علمی (درسنامه‌های دانشگاه‌های معتبر)

9. http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/forces/fforcon.html#c1

10. http://www.astronomy.ohio-state.edu/~pogge/Ast162/Unit5/gr.html

11. http://abyss.uoregon.edu/~js/21st_century_science/lectures/lec07.html

12. http://www.umich.edu/~gs265/galaxy.htm

برگرفته از «http://fa.qelnet.com/index.php?title=نیروی_گرانش&oldid=2412»